دوره 30، شماره 1 - ( 1-1400 )
جلد 30 شماره 1 صفحات 51-40 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Ethics code: No. IR.GUMS.REC.1398.206
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Safardoost A M, Bostani Khalesi Z, Homaei Rad E. Male Adolescents’ Health Needs in Iran and the Associated Factors. JGUMS 2021; 30 (1) :40-51
URL: http://journal.gums.ac.ir/article-1-2324-fa.html
URL: http://journal.gums.ac.ir/article-1-2324-fa.html
سفردوست امیر محمد، بستانی خالصی زهرا، همایی راد عنایت الله. بررسی نیازهای سلامت پسران نوجوان شهر رشت و عوامل مرتبط با آن. مجله علوم پزشکی گیلان. 1400; 30 (1) :40-51
1- مرکز تحقیقات دانشجویی، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علومپزشکی گیلان، رشت، ایران.
2- گروه مامایی، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، رشت، ایران.
3- مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، بیمارستان پورسینا، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، رشت، ایران.
2- گروه مامایی، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، رشت، ایران.
3- مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، بیمارستان پورسینا، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، رشت، ایران.
واژههای کلیدی: نیازهای سلامت، نوجوان پسر
متن کامل [PDF 4253 kb]
(1500 دریافت)
| چکیده (HTML) (2291 مشاهده)
متن کامل: (1961 مشاهده)
مقدمه
نوجوانی دورهایی مهم و حیاتی از زندگی و دوره گذر از کودکی به بزرگسالی است که با بلوغ آغاز میشود [1]. این زمان سرآغاز تحولات و دگرگونیهای جسمی، روانی و اجتماعی و دوره آمادهسازی برای پذیرش مسئولیتهای بزرگ مانند مسائل خانوادگی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در بزرگسالی است [2]. بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی، دوره نوجوانی به گروه 10 تا 19 سال اطلاق میشود [3]. نوجوانان یکی از ستونهای اصلی هر جامعه و در عین حال یک گروه آسیبپذیر محسوب میشوند که در طول این دوره با چالشهای زیادی از جمله چالشهای بهداشتی مواجهه هستند. در گذشته نوجوانان اغلب یک گروه سالم در نظر گرفته میشدند اما در حال حاضر، در دنیا بیشترین خطر متوجه این گروه جمعیتی است [4]. از علل عمده این افزایش خطر، تغییر سبک زندگی و آسیبهای اجتماعی نوپدید است [5]. از سوی دیگر، عوامل متعددی از جمله کاهش سن بلوغ، افزایش سن ازدواج، گذار اپیدمیولوژیک بیماریها، توسعه فناوری، دسترسی به رسانههای جهانی و تغییرات ارزشهای فرهنگی نیز نوجوان را در معرض شرایطی قرار داده که تهدیدکننده سلامت آنان است [6].
توجه به سلامت نوجوانان از اهداف توسعه هزاره و از رسالتهای کشورهای عضو سازمانهای بهداشتی جهانی است [7]. در کنفرانس بینالمللی جمعیت و توسعه تأکید شده است که در سرتاسر جهان، نوجوانی یکی از دورانهای با سلامت نسبی شناخته شده است، ازاینرو یادآور میشود که در بسیاری از نقاط جهان طیف وسیعی از مسائل بهداشتی نوجوانان به دست فراموشی سپرده شده است. همچنین در این بیانیه تأکید شده است که نوجوانان نیازهای منحصربهفردی نسبت به بزرگسالان دارند و از کشورهای متعهد به این بیانیه میخواهد که نیازهای سلامت آنان را شناسایی کنند و برای رفع آنها بکوشند [8]. زیرا نادیده گرفتن نیازهای بهداشتی نوجوانان بهطور جدی سلامت و آینده این گروه را تهدید میکند [6].
شواهد موجود نشان میدهد علت هفتاد درصد مرگها در بزرگسالی رفتارهایی است که در نوجوانی ایجاد میشوند [9] و پیشگیری از شکلگیری این رفتارها مستلزم طراحی و اجرای برنامههای مبتنیبر هدف است [10]. برنامهریزی در حوزه سلامت نوجوان برای دستیابی به حد پذیرفتنی سلامت و پیشگیری از اتلاف سرمایه باید بر پایه توجه به تمامی ابعاد سلامت و نیازسنجی باشد [11]. نیازهای نوجوانان به دلیل تغییرات شخصیتی و فیزیولوژیک این دوره سنی متفاوت از گروههای دیگر سنی است [12]. همچنین در امر نیازسنجی توجه به تفاوتهای جنسیتی بین دختران و پسران بسیار حائز اهمیت است، زیرا مطالعات موجود نشان میدهد که نوجوانان دختر و پسر دارای نیازهای بهداشتی متفاوتی هستند که برای بررسی نیازهای آنها قطعاً باید ارزیابی جداگانهایی صورت گیرد [13]. بنابراین، بررسیها و تحقیقات بهداشتی در صورتی که بر اساس تفکیک جنسیتی انجام پذیرد، دارای کارآیی و تأثیر بیشتری خواهد بود [14].
طی سالهای اخیر، سیاستگذاران حوزه سلامت بررسی نیازهای نوجوانان در حوزه سلامت را بیش از پیش احساس کرده و به دنبال طراحی برنامههایی هستند که بتوان این نیازها را متناسب با فرهنگ شناسایی و برآورده کرد [15]. برای اینکه بتوان برنامهریزی درستی در حوزه نوجوانان داشت، ضروری است که اطلاعاتی درباره نیازهای بهداشتی آنها داشته باشیم زیرا درک این نیازها سبب کاهش خطرات بهداشتی و همچنین توسعه خدمات بهداشتی خواهد شد. بنابراین، مطالعه حاضر با هدف تعیین نیازهای سلامت پسران نوجوان شهر رشت و عوامل مرتبط با آن انجام شد.
مواد و روشها
در این مطالعه تحلیلی مقطعی 352 نفر از پسران 10 تا 19 ساله مشغول به تحصیل در دوره اول و دوم متوسطه مراکز آموزشی دولتی و غیر دولتی شهر رشت در رشتههای تحصیلی علوم ریاضی، علوم تجربی، علوم انسانی، هنرستانهای کار دانش و مراکز فنی حرفهای شرکت کردند. روش نمونهگیری از نوع تصادفی و بهصورت خوشهای چندمرحلهای بود. به این ترتیب که ابتدا نواحی یک و دو آموزش و پرورش شهر رشت به عنوان دو خوشه اصلی در نظر گرفته شد. سپس با استفاده از لیست اسامی مدارس دولتی و غیردولتی نواحی یک و دو آموزش و پرورش شهر رشت تعداد10 مدرسه در هر ناحیه و جمعاً 20 مدرسه بهصورت تصادفی منظم انتخاب شد. در مرحله دوم در هر خوشه بهطور جداگانه بر اساس دوره تحصیلی (متوسطه اول و متوسطه دوم)، جمعاً 12 طبقه در دو ناحیه آموزش و پرورش تعیین شد. سپس در هر خوشه بهطور جداگانه بر اساس نوع مدرسه با توجه به تعداد تقریبی دانشآموزان در مدارس دولتی 48 کلاس (4 کلاس از هر پایه) و مدارس غیردولتی 24 کلاس (2 کلاس از هر پایه) انتخاب شد.
معیارهای ورود به مطالعه شامل داشتن رضایت برای شرکت در تحقیق، داشتن رضایتنامه کتبی از والدین و معیار خروج شامل داشتن بیماری (قیدشده در پرونده بهداشتی مدرسه) بود. پژوهشگر پس از کسب مجوز کمیته اخلاق (No. IR.GUMS.REC.1398.206) و بعد از کسب مجوز کتبی از دانشگاه علوم پزشکی و اداره کل آموزش و پرورش استان گیلان، به مدارس منتخب مراجعه نموده و با اخذ رضایت از دانشآموزان و توجیه شرکتکنندگان درباره اهداف مطالعه و اطمیناندهی از نظر محرمانه ماندن اطلاعات و کسب رضایتنامه کتبی از والدین برای شرکت در این مطالعه، جمعآوری دادهها را انجام داد. ابزار گردآوری دادهها در این پژوهش پرسشنامهای مشتمل بر دو بخش بود. بخش اول فرم جمعآوری اطلاعات که براساس مرور متون مرتبط توسط پژوهشگران طراحی شد و سعی بر آن بود که تمام عوامل بررسیشده در مطالعات گذشته، در این فرم ارزیابی شود. این بخش شامل 18 سؤال بود که مشخصات عمومی شرکتکنندگان شامل: سن، مرکز آموزشی، مقطع تحصیلی، رشته تحصیلی، پایه تحصیلی، محل سکونت (شهر/ حومه شهر)، قومیت، تعداد افراد خانواده، سن پدر، سن مادر، فرزند چندم خانواده، مدرک تحصیلی ، شغل و درآمد والدین، زندگی کردن با پدر و مادر و داشتن بیماری را ارزیابی میکرد. برای بررسی روایی صوری، این فرم به 10 نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی گیلان داده شد و پس از اعمال نقطه نظرات، اصلاح نهایی روی آن انجام گرفت. بخش دوم ابزار جمعآوری اطلاعات، پرسشنامه استاندارد نیازسنجی سلامت پسران نوجوان بود که زارع و همکاران [16] در ایران طراحی و روانسنجی کردهاند. پرسشنامه نیازسنجی سلامت پسران نوجوان مشتمل بر 49 سؤال در 4 حیطه: نیازهای سلامت جسمی (12 گویه)، نیازهای سلامت روانی (20 گویه)، نیازهای سلامت اجتماعی (13 گویه) و نیازهای سلامت جنسی (4 گویه) بود. امتیازدهی پرسشنامه نیازسنجی سلامت پسران نوجوان بهصورت طیف لیکرت 5 درجهای با امتیازدهی (5-1) است. کمترین امتیاز در هر عبارت مربوط به گزینه هرگز »یک« و بیشترین امتیاز برای انتخاب گزینه همیشه »پنج« است. محاسبه امتیاز هر سازه با محاسبه میانگین نمرات گویههای آن سازه تعیین گردید. نمره کل پرسشنامه با محاسبه میانگین نمرات کل گویهها تعیین شد. برای تعیین اولویتبندی نیازهای سلامت، بالاترین و پایینترین نمره در هر حیطه تعیین شد، سپس فاصله بین این نمرات به 4 قسمت تقسیم گردید که بر اساس نمرات از پایین به بالا دستهها از ضعیف، متوسط، خوب و عالی تنظیم شد. میانگین نسبت روایی محتوا 0/89 و متوسط شاخص روایی محتوای ابزار 0/91 برآورد شد. پایایی پرسشنامه نیازسنجی سلامت پسران نوجوان از طریق همسانی درونی (ضریب آلفای کرونباخ) 77 درصد تأیید شد [16]. تجزیه و تحلیل آماری با استفاده از روشهای آماری توصیفی و استنباطی و تحت نرمافزار Spss نسخه 16 انجام شد. برای تعیین نیازهای سلامت پسران نوجوان از شاخصهای آماری میانگین، انحراف معیار، میانه و برای مقایسه آنها برحسب متغییرهای فردی و اجتماعی از آزمونهای T مستقل و آنوا استفاده شد. برای تعیین عوامل مرتبط با نیازهای سلامت پسران نوجوان از روش رگرسیون ﺧﻄﻲ استفاده شد. برای بررسی توزیع نرمال بودن دادهها از آزمون کولموگروف اسمیرنوف استفاده شد. در صورت برقرار نشدن مفروضات آزمونهای ناپارامتریک از آزمونهای من ویتنی و کراسکال والیس استفاده شد. سطح معنیداری آزمون کمتر از 5 درصد در نظر گرفته میشود.
نتایج
محدوده سنی واحدهای مورد پژوهش (12 تا 18) سال با میانگین14/96 و انحراف معیار 1/72 بود. اکثر واحدهای مورد پژوهش (41/8 درصد) مشغول به تحصیل در مراکز دولتی، (5/5 درصد) در دوره اول متوسطه و (25/3 درصد) رشته تجربی بودند. اکثر (92/5 درصد) واحدهای مورد پژوهش بومی گیلان و ساکن شهر بودند. (76/3 درصد) فرزند اول خانواده بودند. بیشتر پدران (%58/5) و مادران (56/3 درصد) دارای مدرک تحصیلی دانشگاهی بود و شغل بیشتر پدران و مادران به ترتیب آزاد (52/8 درصد) و کارمند (49/3 درصد) بود. اکثر شرکتکنندگان (95/5 درصد) با هردو نفر از والدین (پدر و مادر) زندگی میکردند و از 18 موردی که با هم زندگی نمیکردند 6 نفر به علت فوت والدین و 12 نفر به علت طلاق بوده است (جدول شماره 1).
.png)
میانگین نمره نیاز سلامت در ابعاد جسمی، جنسی، روانی و اجتماعی در جدول شماره 2 نشان داده شده است.
.png)
میانگین نمره نیاز سلامت در بعد جسمانی در 76% از واحدهای مورد پژوهش عالی و در 24% خوب بود، در بعد جنسی 57/8% از واحدهای مورد پژوهش متوسط و 21/8% ضعیف بود، 18/5% خوب و فقط 2% عالی بود. میانگین نیازهای سلامت در بعد روانی در 94% از واحدهای مورد پژوهش خوب، در 5/8% عالی و در 0/3% ضعیف بود، در بعد اجتماعی در 81/3% از واحدهای مورد پژوهش خوب و در 13/5% عالی و در 5/3% متوسط بود.
آنالیز رگرسیون ﺧﻄﻲ نشان داد که نیاز سلامت در بعد جسمی، با متغیر مرکز آموزشی (0/001=P)، ارتباط آماری معنیدار داشت. به طوری که واحدهای مورد پژوهش مشغول به تحصیل در مدارس غیردولتی نیاز سلامت جسمی بیشتری نسبت به مدارس دولتی داشتند.
همچنین نیاز سلامت در بعد جنسی با سن (0/002=P)، مدارس غیرانتفاعی (0/015=P)، استعدادهای درخشان (0/001=P)، مادران با تحصیلات دیپلم (0/025=P)، مادران با تحصیلات دانشگاهی (0/033=P) و مادر کارمند (0/005=P) ارتباط آماری معنیدار داشت؛ واحدهای مورد پژوهش با سنین پایینتر، مشغول به تحصیل در مدارس غیردولتی، پسران مادران دارای تحصیلات دیپلم و بالاتر و همچنین کارمند دارای سلامت جنسی بیشتری نسبت به متغیر پایه نیاز داشتند.
نیاز سلامت در بعد روانی با متغیرهای مدارس غیرانتفاعی (0/009=P)، فرزند سوم بودن (0/048=P)، شغل پدر کارمند (0/021=P)، آزاد (0/032=P) و شغل مادر کارگر (0/022=P) ارتباط آماری معنیدار داشت. بدینترتیب که واحدهای مورد پژوهش مشغول به تحصیل در مدارس غیردولتی از نظر نیازهای سلامت در بعد روانی دارای نیازهای کمتری هستند. فرزندان با رتبه سوم از نظر نیازهای سلامت روانی وضعیت بهتری داشتند. همچنین پسران پدران با شغل کارمند و آزاد نسبت به متغیر پایه نیازهای سلامت روانی بیشتری داشتند. به طوری که واحدهای مورد پژوهش مشغول به تحصیل در مدارس استعداد درخشان و غیرانتفاعی دارای نیازهای سلامت بیشتری در بعد اجتماعی نسبت به متغیر پایه بودند (جدول شماره 3).
.png)
نیاز سلامت در بعد اجتماعی با متغیر مرکز آموزشی (0/001=P)، ارتباط آماری معنیدار داشت. به طوری که واحدهای مورد پژوهش مشغول به تحصیل در مدارس استعداد درخشان و غیرانتفاعی دارای نیازهای سلامت بیشتری در بعد اجتماعی نسبت به متغیر پایه بودند.
با توجه به اﻳﻦ ﻛﻪ در آزﻣﻮنهای تکﻣﺘﻐﻴﺮه، ﺗﻌﺪادی از ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎی جمعیتشناختی ﺑﺮرﺳﻲشده در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ با ﻧﻤﺮات ﻧﻴﺎز واحدهای مورد پژوهش ارتباط معنیدار آماری نشان داد، ﺑرای ﻛﻨﺘﺮل اﺛﺮات همپوشانی ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ ﺑﺮ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ و ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺻﺤﻴﺢتر از ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﻪدﺳﺖآمده از آزﻣﻮن رﮔﺮﺳﻴﻮن ﺧﻄﻲ استفاده شد.
به طور کلی در بررسی عوامل مرتبط با نیاز سلامت واحدهای مورد پژوهش در حیطههای مطالعه 4 متغیر مقطع تحصیلی (0/001<P) ، مرکزآموزشی (0/012=P) ، شغل مادر (0/1=P)، تحصیلات مادر و سن واحدهای پژوهش (0/001<P) مهمترین عوامل مرتبط با نیاز سلامت تلقی شدند. بهطوریکه واحدهای مورد پژوهش متوسط دوم نسبت به اول به توجه سلامتی بیشتری نیاز داشتند (4/7=β) و واحدهای مورد پژوهش مدارس غیردولتی نسبت به دولتی نیاز بیشتری داشتند (2=β). همچنین مشارکتکنندگانی که با پدر و مادر خود زندگی نمیکردند، نیاز سلامت بیشتری داشتند (3/4=β). با کاهش سن واحدهای مورد پژوهش نیز نیاز سلامت آنها افزایش پیدا کرد (0/114=β).
بحث و نتیجهگیری
میانگین نمره نیاز سلامت در بعد جنسی در بیشتر واحدهای مورد پژوهش متوسط بود که نشاندهنده مهمترین و بیشترین بعد نیاز سلامت در آنهاست. این نتایج با مطالعه امین و همکاران که در مطالعه خود مشکل سلامت روحی و روانی را در بین نوجوانان چالش عمده بهداشت در سراسر جهان میداند همسو نبود [17] که این عدم تطبیق میتواند متأثر از تفاوتهای فرهنگی اجتماعی، سبک زندگی و میزان آموزشهای والدین و خود نوجوانان در دو کشور ایران و بنگلادش باشد. در مطالعه زارع و همکاران که روی 200 پسر نوجوان شهر تهران انجام شد کمترین نمره در بعد جنسی به دست آمد [18] که با مطالعه حاضر مطابقت دارد و میتواند ناشی از تطابق فرهنگی و اجتماعی و نیازهای آموزشی در کشور ما باشد، همچنین در تحقیق سیمبر و همکاران [19] نتایج حاکی از آن بود که اولین اولویت نیاز آموزشی نوجوان دریافت اطلاعات در زمینه سلامت جنسی و باروری است. در ایران به علت وجود باورهای فرهنگی مانند شرم و حیا از آموزشهای مناسب بهداشت باروری و جنسی در محیط خانواده، مدرسه و کتب درسی غفلت شده است [20]، در حالی که امروزه هدف اصلی سلامت باروری جهان، سلامت جنسی و باروری نوجوانان است [21].
میانگین نمره نیاز سلامت در حیطه روانی فقط در 5/8 درصد از واحدهای مورد پژوهش عالی بود. این گروه سنی در معرض خطر روزافزون مشکلاتی همچون افسردگی، اضطراب، خودکشی، بزهکاری و سوءمصرف مواد قرار دارند [23 ،22]. بنابراین، توجه به نیازهای بهداشتی روانی نوجوانان باید در اولویت برنامههای توسعه بهداشت کشور باشد.
میانگین نمره نیاز سلامت در حیطه اجتماعی در 13/5 درصد از واحدهای مورد پژوهش عالی و دومین اولویت نیاز سلامت واحدهای مورد پژوهش بود. نتایج مطالعه حاضر با نتایج مطالعه مدیری و همکاران همسو است [24]. در مطالعه زارع و همکاران نیز سلامت اجتماعی دومین اولویت قرار گرفت [18] که این موضوع مجدداً تأثیر متقابل مجموعه هنجارهای فرهنگی و اجتماعی بر نیازهای سلامت کشور را نشان میدهد. بعد اجتماعی سلامت یک ضرورت مهم عصر حاضر در برگیرنده سطوح مختلف مهارتهای اجتماعی و عملکرد اجتماعی یک نوجوان است که نقش بسیار تعیینکنندهای در عملکرد درست نوجوان در نقش خود در جامعه دارد [25].
نیاز سلامت واحدهای مورد پژوهش در بعد جسمی سومین اولویت بود. در مطالعه زارع و همکاران سلامت جسمانی آخرین اولویت بود [20] که این تفاوت در اولویتبندی نیازهای سلامت بین مطالعه حاضر و پژوهشهای انجامشده میتواند ناشی از تفاوت در روش جمعآوری نمونه در دو پژوهش باشد و با توجه به اینکه در این پژوهش نمونهگیری از مدارس استعدادهای درخشان و غیردولتی نیز صورت گرفته است، بیتحرکی و البته الگوی نامناسب تغذیه در خارج از خانه در دانشآموزان این مدارس میتواند اولویت نیاز سلامت جسمانی را یک رده افزایش داده باشد و در آخرین اولویت، سلامت روانی قرار میگیرد. در مطالعه حاضر آخرین اولویت نیاز سلامت در بعد روانی بود. نیاز کم در این بعد میتواند ناشی از وجود پایههای مستحکم بنیان خانواده و از طرف دیگر باورهای اعتقادی و مذهبی قوی در کشور ما به عنوان یک عامل محافظتکننده در مقابل بیماریها و استرسهای روانی باشد.
با توجه به بررسی عوامل مؤثر برحیطه سلامت جنسی، به نظر میرسد که نیاز به آموزش در مسائل مرتبط با سلامت جنسی در مقاطع پایینتر تحصیلی امری ضروری است، به این دلیل که آشنایی با آموزههای رسمی که کارشناسان آموزش دیده انجام میدهند، میتواند عاملی مؤثر بر کاهش انحرافات جنسی نوجوانان و افزایش سلامت جنسی آنان باشد. از طرفی نتایج نشان دادند که دانشآموزان مراکز غیردولتی به علت سطح کیفی بالاتر زندگی اکثرشان، دارای نیازهای جنسی بالاتری هستند که این موضوع با نظریه مازلو که فرد با ارضا شدن یک سطح از نیازش، نیاز سطح بالاتر را درخواست میکند تطابق دارد [8].
در بعد سلامت روانی نتایج پژوهش بهطور خاص نشاندهنده کاهش نیازهای سلامت روانی در دانشآموزان مدارس غیردولتی است که میتواند به دلیل حمایتهایی همهجانبه خانوادهها و سطح اقتصادی اجتماعی بالاتر دانشآموزان باشد. همچنین فرزندان دارای رتبه فرزندی بالاتر از سلامت روانی بیشتری برخوردار بودند که این موضوع نشاندهنده حمایت بیشتر اعضای خانواده از این فرزندان است.
با توجه به نتایج پژوهش حاضر و اولویتبندی نیازهای سلامت پسران نوجوان، سلامت جنسی نیازمند توجه بیشتری در مقایسه با سایر حیطههای سلامت است. همچنین اولویتبندی نیازسنجی در سایر حیطههای سلامت نشان میدهد که نیازهای سلامت اجتماعی در رتبه دوم قرار میگیرد و بعد از آن به ترتیب نیازهای سلامت جسمی و روانی قرار دارند.
از محدودیتهای این مطالعه در نظر گرفتن نیازهای سلامت جمعیت محدودی از نوجوانان بود که با توجه به تفاوتهای فرهنگی مناطق مختلف کشور لازم است مطالعههای وسیعتری انجام شود. از مشکلات این مطالعه سن حساس نوجوانان بود که جلب اعتماد آنها برای پاسخ به پرسشنامه را سخت میکرد. به همین سبب محقق با معرفی خود و گفتن شرایط کاری خود سعی میکرد توجه آنها را جلب کند.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی گیلان این مقاله را تأیید کرده است (کد اخلاق: IR.GUMS.REC.1398.206). اصول اخلاقی تماماً در این مقاله رعایت شده است. شرکت کنندگان اجازه داشتند هر زمان که مایل بودند از پژوهش خارج شوند. همچنین همه شرکت کنندگان در جریان روند پژوهش بودند. اطلاعات آن ها محرمانه نگه داشته شد.
نوجوانی دورهایی مهم و حیاتی از زندگی و دوره گذر از کودکی به بزرگسالی است که با بلوغ آغاز میشود [1]. این زمان سرآغاز تحولات و دگرگونیهای جسمی، روانی و اجتماعی و دوره آمادهسازی برای پذیرش مسئولیتهای بزرگ مانند مسائل خانوادگی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در بزرگسالی است [2]. بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی، دوره نوجوانی به گروه 10 تا 19 سال اطلاق میشود [3]. نوجوانان یکی از ستونهای اصلی هر جامعه و در عین حال یک گروه آسیبپذیر محسوب میشوند که در طول این دوره با چالشهای زیادی از جمله چالشهای بهداشتی مواجهه هستند. در گذشته نوجوانان اغلب یک گروه سالم در نظر گرفته میشدند اما در حال حاضر، در دنیا بیشترین خطر متوجه این گروه جمعیتی است [4]. از علل عمده این افزایش خطر، تغییر سبک زندگی و آسیبهای اجتماعی نوپدید است [5]. از سوی دیگر، عوامل متعددی از جمله کاهش سن بلوغ، افزایش سن ازدواج، گذار اپیدمیولوژیک بیماریها، توسعه فناوری، دسترسی به رسانههای جهانی و تغییرات ارزشهای فرهنگی نیز نوجوان را در معرض شرایطی قرار داده که تهدیدکننده سلامت آنان است [6].
توجه به سلامت نوجوانان از اهداف توسعه هزاره و از رسالتهای کشورهای عضو سازمانهای بهداشتی جهانی است [7]. در کنفرانس بینالمللی جمعیت و توسعه تأکید شده است که در سرتاسر جهان، نوجوانی یکی از دورانهای با سلامت نسبی شناخته شده است، ازاینرو یادآور میشود که در بسیاری از نقاط جهان طیف وسیعی از مسائل بهداشتی نوجوانان به دست فراموشی سپرده شده است. همچنین در این بیانیه تأکید شده است که نوجوانان نیازهای منحصربهفردی نسبت به بزرگسالان دارند و از کشورهای متعهد به این بیانیه میخواهد که نیازهای سلامت آنان را شناسایی کنند و برای رفع آنها بکوشند [8]. زیرا نادیده گرفتن نیازهای بهداشتی نوجوانان بهطور جدی سلامت و آینده این گروه را تهدید میکند [6].
شواهد موجود نشان میدهد علت هفتاد درصد مرگها در بزرگسالی رفتارهایی است که در نوجوانی ایجاد میشوند [9] و پیشگیری از شکلگیری این رفتارها مستلزم طراحی و اجرای برنامههای مبتنیبر هدف است [10]. برنامهریزی در حوزه سلامت نوجوان برای دستیابی به حد پذیرفتنی سلامت و پیشگیری از اتلاف سرمایه باید بر پایه توجه به تمامی ابعاد سلامت و نیازسنجی باشد [11]. نیازهای نوجوانان به دلیل تغییرات شخصیتی و فیزیولوژیک این دوره سنی متفاوت از گروههای دیگر سنی است [12]. همچنین در امر نیازسنجی توجه به تفاوتهای جنسیتی بین دختران و پسران بسیار حائز اهمیت است، زیرا مطالعات موجود نشان میدهد که نوجوانان دختر و پسر دارای نیازهای بهداشتی متفاوتی هستند که برای بررسی نیازهای آنها قطعاً باید ارزیابی جداگانهایی صورت گیرد [13]. بنابراین، بررسیها و تحقیقات بهداشتی در صورتی که بر اساس تفکیک جنسیتی انجام پذیرد، دارای کارآیی و تأثیر بیشتری خواهد بود [14].
طی سالهای اخیر، سیاستگذاران حوزه سلامت بررسی نیازهای نوجوانان در حوزه سلامت را بیش از پیش احساس کرده و به دنبال طراحی برنامههایی هستند که بتوان این نیازها را متناسب با فرهنگ شناسایی و برآورده کرد [15]. برای اینکه بتوان برنامهریزی درستی در حوزه نوجوانان داشت، ضروری است که اطلاعاتی درباره نیازهای بهداشتی آنها داشته باشیم زیرا درک این نیازها سبب کاهش خطرات بهداشتی و همچنین توسعه خدمات بهداشتی خواهد شد. بنابراین، مطالعه حاضر با هدف تعیین نیازهای سلامت پسران نوجوان شهر رشت و عوامل مرتبط با آن انجام شد.
مواد و روشها
در این مطالعه تحلیلی مقطعی 352 نفر از پسران 10 تا 19 ساله مشغول به تحصیل در دوره اول و دوم متوسطه مراکز آموزشی دولتی و غیر دولتی شهر رشت در رشتههای تحصیلی علوم ریاضی، علوم تجربی، علوم انسانی، هنرستانهای کار دانش و مراکز فنی حرفهای شرکت کردند. روش نمونهگیری از نوع تصادفی و بهصورت خوشهای چندمرحلهای بود. به این ترتیب که ابتدا نواحی یک و دو آموزش و پرورش شهر رشت به عنوان دو خوشه اصلی در نظر گرفته شد. سپس با استفاده از لیست اسامی مدارس دولتی و غیردولتی نواحی یک و دو آموزش و پرورش شهر رشت تعداد10 مدرسه در هر ناحیه و جمعاً 20 مدرسه بهصورت تصادفی منظم انتخاب شد. در مرحله دوم در هر خوشه بهطور جداگانه بر اساس دوره تحصیلی (متوسطه اول و متوسطه دوم)، جمعاً 12 طبقه در دو ناحیه آموزش و پرورش تعیین شد. سپس در هر خوشه بهطور جداگانه بر اساس نوع مدرسه با توجه به تعداد تقریبی دانشآموزان در مدارس دولتی 48 کلاس (4 کلاس از هر پایه) و مدارس غیردولتی 24 کلاس (2 کلاس از هر پایه) انتخاب شد.
معیارهای ورود به مطالعه شامل داشتن رضایت برای شرکت در تحقیق، داشتن رضایتنامه کتبی از والدین و معیار خروج شامل داشتن بیماری (قیدشده در پرونده بهداشتی مدرسه) بود. پژوهشگر پس از کسب مجوز کمیته اخلاق (No. IR.GUMS.REC.1398.206) و بعد از کسب مجوز کتبی از دانشگاه علوم پزشکی و اداره کل آموزش و پرورش استان گیلان، به مدارس منتخب مراجعه نموده و با اخذ رضایت از دانشآموزان و توجیه شرکتکنندگان درباره اهداف مطالعه و اطمیناندهی از نظر محرمانه ماندن اطلاعات و کسب رضایتنامه کتبی از والدین برای شرکت در این مطالعه، جمعآوری دادهها را انجام داد. ابزار گردآوری دادهها در این پژوهش پرسشنامهای مشتمل بر دو بخش بود. بخش اول فرم جمعآوری اطلاعات که براساس مرور متون مرتبط توسط پژوهشگران طراحی شد و سعی بر آن بود که تمام عوامل بررسیشده در مطالعات گذشته، در این فرم ارزیابی شود. این بخش شامل 18 سؤال بود که مشخصات عمومی شرکتکنندگان شامل: سن، مرکز آموزشی، مقطع تحصیلی، رشته تحصیلی، پایه تحصیلی، محل سکونت (شهر/ حومه شهر)، قومیت، تعداد افراد خانواده، سن پدر، سن مادر، فرزند چندم خانواده، مدرک تحصیلی ، شغل و درآمد والدین، زندگی کردن با پدر و مادر و داشتن بیماری را ارزیابی میکرد. برای بررسی روایی صوری، این فرم به 10 نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی گیلان داده شد و پس از اعمال نقطه نظرات، اصلاح نهایی روی آن انجام گرفت. بخش دوم ابزار جمعآوری اطلاعات، پرسشنامه استاندارد نیازسنجی سلامت پسران نوجوان بود که زارع و همکاران [16] در ایران طراحی و روانسنجی کردهاند. پرسشنامه نیازسنجی سلامت پسران نوجوان مشتمل بر 49 سؤال در 4 حیطه: نیازهای سلامت جسمی (12 گویه)، نیازهای سلامت روانی (20 گویه)، نیازهای سلامت اجتماعی (13 گویه) و نیازهای سلامت جنسی (4 گویه) بود. امتیازدهی پرسشنامه نیازسنجی سلامت پسران نوجوان بهصورت طیف لیکرت 5 درجهای با امتیازدهی (5-1) است. کمترین امتیاز در هر عبارت مربوط به گزینه هرگز »یک« و بیشترین امتیاز برای انتخاب گزینه همیشه »پنج« است. محاسبه امتیاز هر سازه با محاسبه میانگین نمرات گویههای آن سازه تعیین گردید. نمره کل پرسشنامه با محاسبه میانگین نمرات کل گویهها تعیین شد. برای تعیین اولویتبندی نیازهای سلامت، بالاترین و پایینترین نمره در هر حیطه تعیین شد، سپس فاصله بین این نمرات به 4 قسمت تقسیم گردید که بر اساس نمرات از پایین به بالا دستهها از ضعیف، متوسط، خوب و عالی تنظیم شد. میانگین نسبت روایی محتوا 0/89 و متوسط شاخص روایی محتوای ابزار 0/91 برآورد شد. پایایی پرسشنامه نیازسنجی سلامت پسران نوجوان از طریق همسانی درونی (ضریب آلفای کرونباخ) 77 درصد تأیید شد [16]. تجزیه و تحلیل آماری با استفاده از روشهای آماری توصیفی و استنباطی و تحت نرمافزار Spss نسخه 16 انجام شد. برای تعیین نیازهای سلامت پسران نوجوان از شاخصهای آماری میانگین، انحراف معیار، میانه و برای مقایسه آنها برحسب متغییرهای فردی و اجتماعی از آزمونهای T مستقل و آنوا استفاده شد. برای تعیین عوامل مرتبط با نیازهای سلامت پسران نوجوان از روش رگرسیون ﺧﻄﻲ استفاده شد. برای بررسی توزیع نرمال بودن دادهها از آزمون کولموگروف اسمیرنوف استفاده شد. در صورت برقرار نشدن مفروضات آزمونهای ناپارامتریک از آزمونهای من ویتنی و کراسکال والیس استفاده شد. سطح معنیداری آزمون کمتر از 5 درصد در نظر گرفته میشود.
نتایج
محدوده سنی واحدهای مورد پژوهش (12 تا 18) سال با میانگین14/96 و انحراف معیار 1/72 بود. اکثر واحدهای مورد پژوهش (41/8 درصد) مشغول به تحصیل در مراکز دولتی، (5/5 درصد) در دوره اول متوسطه و (25/3 درصد) رشته تجربی بودند. اکثر (92/5 درصد) واحدهای مورد پژوهش بومی گیلان و ساکن شهر بودند. (76/3 درصد) فرزند اول خانواده بودند. بیشتر پدران (%58/5) و مادران (56/3 درصد) دارای مدرک تحصیلی دانشگاهی بود و شغل بیشتر پدران و مادران به ترتیب آزاد (52/8 درصد) و کارمند (49/3 درصد) بود. اکثر شرکتکنندگان (95/5 درصد) با هردو نفر از والدین (پدر و مادر) زندگی میکردند و از 18 موردی که با هم زندگی نمیکردند 6 نفر به علت فوت والدین و 12 نفر به علت طلاق بوده است (جدول شماره 1).
میانگین نمره نیاز سلامت در ابعاد جسمی، جنسی، روانی و اجتماعی در جدول شماره 2 نشان داده شده است.
میانگین نمره نیاز سلامت در بعد جسمانی در 76% از واحدهای مورد پژوهش عالی و در 24% خوب بود، در بعد جنسی 57/8% از واحدهای مورد پژوهش متوسط و 21/8% ضعیف بود، 18/5% خوب و فقط 2% عالی بود. میانگین نیازهای سلامت در بعد روانی در 94% از واحدهای مورد پژوهش خوب، در 5/8% عالی و در 0/3% ضعیف بود، در بعد اجتماعی در 81/3% از واحدهای مورد پژوهش خوب و در 13/5% عالی و در 5/3% متوسط بود.
آنالیز رگرسیون ﺧﻄﻲ نشان داد که نیاز سلامت در بعد جسمی، با متغیر مرکز آموزشی (0/001=P)، ارتباط آماری معنیدار داشت. به طوری که واحدهای مورد پژوهش مشغول به تحصیل در مدارس غیردولتی نیاز سلامت جسمی بیشتری نسبت به مدارس دولتی داشتند.
همچنین نیاز سلامت در بعد جنسی با سن (0/002=P)، مدارس غیرانتفاعی (0/015=P)، استعدادهای درخشان (0/001=P)، مادران با تحصیلات دیپلم (0/025=P)، مادران با تحصیلات دانشگاهی (0/033=P) و مادر کارمند (0/005=P) ارتباط آماری معنیدار داشت؛ واحدهای مورد پژوهش با سنین پایینتر، مشغول به تحصیل در مدارس غیردولتی، پسران مادران دارای تحصیلات دیپلم و بالاتر و همچنین کارمند دارای سلامت جنسی بیشتری نسبت به متغیر پایه نیاز داشتند.
نیاز سلامت در بعد روانی با متغیرهای مدارس غیرانتفاعی (0/009=P)، فرزند سوم بودن (0/048=P)، شغل پدر کارمند (0/021=P)، آزاد (0/032=P) و شغل مادر کارگر (0/022=P) ارتباط آماری معنیدار داشت. بدینترتیب که واحدهای مورد پژوهش مشغول به تحصیل در مدارس غیردولتی از نظر نیازهای سلامت در بعد روانی دارای نیازهای کمتری هستند. فرزندان با رتبه سوم از نظر نیازهای سلامت روانی وضعیت بهتری داشتند. همچنین پسران پدران با شغل کارمند و آزاد نسبت به متغیر پایه نیازهای سلامت روانی بیشتری داشتند. به طوری که واحدهای مورد پژوهش مشغول به تحصیل در مدارس استعداد درخشان و غیرانتفاعی دارای نیازهای سلامت بیشتری در بعد اجتماعی نسبت به متغیر پایه بودند (جدول شماره 3).
نیاز سلامت در بعد اجتماعی با متغیر مرکز آموزشی (0/001=P)، ارتباط آماری معنیدار داشت. به طوری که واحدهای مورد پژوهش مشغول به تحصیل در مدارس استعداد درخشان و غیرانتفاعی دارای نیازهای سلامت بیشتری در بعد اجتماعی نسبت به متغیر پایه بودند.
با توجه به اﻳﻦ ﻛﻪ در آزﻣﻮنهای تکﻣﺘﻐﻴﺮه، ﺗﻌﺪادی از ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎی جمعیتشناختی ﺑﺮرﺳﻲشده در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ با ﻧﻤﺮات ﻧﻴﺎز واحدهای مورد پژوهش ارتباط معنیدار آماری نشان داد، ﺑرای ﻛﻨﺘﺮل اﺛﺮات همپوشانی ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ ﺑﺮ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ و ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺻﺤﻴﺢتر از ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﻪدﺳﺖآمده از آزﻣﻮن رﮔﺮﺳﻴﻮن ﺧﻄﻲ استفاده شد.
به طور کلی در بررسی عوامل مرتبط با نیاز سلامت واحدهای مورد پژوهش در حیطههای مطالعه 4 متغیر مقطع تحصیلی (0/001<P) ، مرکزآموزشی (0/012=P) ، شغل مادر (0/1=P)، تحصیلات مادر و سن واحدهای پژوهش (0/001<P) مهمترین عوامل مرتبط با نیاز سلامت تلقی شدند. بهطوریکه واحدهای مورد پژوهش متوسط دوم نسبت به اول به توجه سلامتی بیشتری نیاز داشتند (4/7=β) و واحدهای مورد پژوهش مدارس غیردولتی نسبت به دولتی نیاز بیشتری داشتند (2=β). همچنین مشارکتکنندگانی که با پدر و مادر خود زندگی نمیکردند، نیاز سلامت بیشتری داشتند (3/4=β). با کاهش سن واحدهای مورد پژوهش نیز نیاز سلامت آنها افزایش پیدا کرد (0/114=β).
بحث و نتیجهگیری
میانگین نمره نیاز سلامت در بعد جنسی در بیشتر واحدهای مورد پژوهش متوسط بود که نشاندهنده مهمترین و بیشترین بعد نیاز سلامت در آنهاست. این نتایج با مطالعه امین و همکاران که در مطالعه خود مشکل سلامت روحی و روانی را در بین نوجوانان چالش عمده بهداشت در سراسر جهان میداند همسو نبود [17] که این عدم تطبیق میتواند متأثر از تفاوتهای فرهنگی اجتماعی، سبک زندگی و میزان آموزشهای والدین و خود نوجوانان در دو کشور ایران و بنگلادش باشد. در مطالعه زارع و همکاران که روی 200 پسر نوجوان شهر تهران انجام شد کمترین نمره در بعد جنسی به دست آمد [18] که با مطالعه حاضر مطابقت دارد و میتواند ناشی از تطابق فرهنگی و اجتماعی و نیازهای آموزشی در کشور ما باشد، همچنین در تحقیق سیمبر و همکاران [19] نتایج حاکی از آن بود که اولین اولویت نیاز آموزشی نوجوان دریافت اطلاعات در زمینه سلامت جنسی و باروری است. در ایران به علت وجود باورهای فرهنگی مانند شرم و حیا از آموزشهای مناسب بهداشت باروری و جنسی در محیط خانواده، مدرسه و کتب درسی غفلت شده است [20]، در حالی که امروزه هدف اصلی سلامت باروری جهان، سلامت جنسی و باروری نوجوانان است [21].
میانگین نمره نیاز سلامت در حیطه روانی فقط در 5/8 درصد از واحدهای مورد پژوهش عالی بود. این گروه سنی در معرض خطر روزافزون مشکلاتی همچون افسردگی، اضطراب، خودکشی، بزهکاری و سوءمصرف مواد قرار دارند [23 ،22]. بنابراین، توجه به نیازهای بهداشتی روانی نوجوانان باید در اولویت برنامههای توسعه بهداشت کشور باشد.
میانگین نمره نیاز سلامت در حیطه اجتماعی در 13/5 درصد از واحدهای مورد پژوهش عالی و دومین اولویت نیاز سلامت واحدهای مورد پژوهش بود. نتایج مطالعه حاضر با نتایج مطالعه مدیری و همکاران همسو است [24]. در مطالعه زارع و همکاران نیز سلامت اجتماعی دومین اولویت قرار گرفت [18] که این موضوع مجدداً تأثیر متقابل مجموعه هنجارهای فرهنگی و اجتماعی بر نیازهای سلامت کشور را نشان میدهد. بعد اجتماعی سلامت یک ضرورت مهم عصر حاضر در برگیرنده سطوح مختلف مهارتهای اجتماعی و عملکرد اجتماعی یک نوجوان است که نقش بسیار تعیینکنندهای در عملکرد درست نوجوان در نقش خود در جامعه دارد [25].
نیاز سلامت واحدهای مورد پژوهش در بعد جسمی سومین اولویت بود. در مطالعه زارع و همکاران سلامت جسمانی آخرین اولویت بود [20] که این تفاوت در اولویتبندی نیازهای سلامت بین مطالعه حاضر و پژوهشهای انجامشده میتواند ناشی از تفاوت در روش جمعآوری نمونه در دو پژوهش باشد و با توجه به اینکه در این پژوهش نمونهگیری از مدارس استعدادهای درخشان و غیردولتی نیز صورت گرفته است، بیتحرکی و البته الگوی نامناسب تغذیه در خارج از خانه در دانشآموزان این مدارس میتواند اولویت نیاز سلامت جسمانی را یک رده افزایش داده باشد و در آخرین اولویت، سلامت روانی قرار میگیرد. در مطالعه حاضر آخرین اولویت نیاز سلامت در بعد روانی بود. نیاز کم در این بعد میتواند ناشی از وجود پایههای مستحکم بنیان خانواده و از طرف دیگر باورهای اعتقادی و مذهبی قوی در کشور ما به عنوان یک عامل محافظتکننده در مقابل بیماریها و استرسهای روانی باشد.
با توجه به بررسی عوامل مؤثر برحیطه سلامت جنسی، به نظر میرسد که نیاز به آموزش در مسائل مرتبط با سلامت جنسی در مقاطع پایینتر تحصیلی امری ضروری است، به این دلیل که آشنایی با آموزههای رسمی که کارشناسان آموزش دیده انجام میدهند، میتواند عاملی مؤثر بر کاهش انحرافات جنسی نوجوانان و افزایش سلامت جنسی آنان باشد. از طرفی نتایج نشان دادند که دانشآموزان مراکز غیردولتی به علت سطح کیفی بالاتر زندگی اکثرشان، دارای نیازهای جنسی بالاتری هستند که این موضوع با نظریه مازلو که فرد با ارضا شدن یک سطح از نیازش، نیاز سطح بالاتر را درخواست میکند تطابق دارد [8].
در بعد سلامت روانی نتایج پژوهش بهطور خاص نشاندهنده کاهش نیازهای سلامت روانی در دانشآموزان مدارس غیردولتی است که میتواند به دلیل حمایتهایی همهجانبه خانوادهها و سطح اقتصادی اجتماعی بالاتر دانشآموزان باشد. همچنین فرزندان دارای رتبه فرزندی بالاتر از سلامت روانی بیشتری برخوردار بودند که این موضوع نشاندهنده حمایت بیشتر اعضای خانواده از این فرزندان است.
با توجه به نتایج پژوهش حاضر و اولویتبندی نیازهای سلامت پسران نوجوان، سلامت جنسی نیازمند توجه بیشتری در مقایسه با سایر حیطههای سلامت است. همچنین اولویتبندی نیازسنجی در سایر حیطههای سلامت نشان میدهد که نیازهای سلامت اجتماعی در رتبه دوم قرار میگیرد و بعد از آن به ترتیب نیازهای سلامت جسمی و روانی قرار دارند.
از محدودیتهای این مطالعه در نظر گرفتن نیازهای سلامت جمعیت محدودی از نوجوانان بود که با توجه به تفاوتهای فرهنگی مناطق مختلف کشور لازم است مطالعههای وسیعتری انجام شود. از مشکلات این مطالعه سن حساس نوجوانان بود که جلب اعتماد آنها برای پاسخ به پرسشنامه را سخت میکرد. به همین سبب محقق با معرفی خود و گفتن شرایط کاری خود سعی میکرد توجه آنها را جلب کند.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی گیلان این مقاله را تأیید کرده است (کد اخلاق: IR.GUMS.REC.1398.206). اصول اخلاقی تماماً در این مقاله رعایت شده است. شرکت کنندگان اجازه داشتند هر زمان که مایل بودند از پژوهش خارج شوند. همچنین همه شرکت کنندگان در جریان روند پژوهش بودند. اطلاعات آن ها محرمانه نگه داشته شد.
Refrences
1.Dick B, Ferguson BJ. Health for the world’s adolescents: A second chance in the second decade. Journal of Adolescent Health. 2015; 56(1):3-6. [DOI:10.1016/j.jadohealth.2014.10.260]
2.Hatami H, Razavi M, Eftekhar Ardebili H, Majlesi F. Persian textbook of public health. 4th ed. Tehran: Arjomand; 2017.
3.World Health Organization. Health for the world’s adolescents: a second chance in the second decade: Summary. Geneva: World Health Organization; 2014. https://apps.who.int/iris/handle/10665/112750
4.Mokdad AH, Forouzanfar MH, Daoud F. Global burden of diseases, injuries, and risk factors for young people’s health during 1990-2013: A systematic analysis for the global burden of disease study 2013. Lancet. 2016; 387(10036):2383-401. [DOI:10.1016/S0140-6736(16)00648-6]
5.UNICEF: For every child. Adolescents overview [Internet]. 2019 [Updated 2019 October]. Available from: https://data.unicef.org/topic/adolescents/overview/
6.Balocchini E, Chiamenti G, Lamborghini A. Adolescents: which risks for their life and health? Journal of Preventive Medicine and Hygiene. 2013; 54(4):191-4. [PMCID]
7.Vogel JP, Pileggi-Castro C, Chandra-Mouli V, Pileggi VN, Souza JP, Chou D, et al. Millennium development goal 5 and adolescents: looking back, moving forward. Archives of Disease in Childhood. 2015; 100(S1):S43-7. [DOI:10.1136/archdischild-2013-305514]
8.United Nations Population Fund. International conference on population and development program of action. New York, NY: UNFPA; 1994. http://www.unfpa.org/publications/international-conference-population-and-development-programme-action
9.AlBuhairan FS, Tamim H, Al Dubayee M, AlDhukair S, Al Shehri S, Tamimi W, et al. Time for an adolescent health surveillance system in Saudi Arabia: findings from “Jeeluna”. Journal of Adolescent Health. 2015; 57(3):263-9. [DOI:10.1016/j.jadohealth.2015.06.009]
10.Harris SK, Aalsma MC, Weitzman ER, Garcia-Huidobro D, Wong C, Hadland SE, et al. Research on clinical preventive services for adolescents and young adults: Where are we and where do we need to go? Journal of Adolescent Health. 2017; 60(3):249-60. [DOI:10.1016/j.jadohealth.2016.10.005]
11.Tsai MC, Chou YY, Lin SJ, Lin SH. Factors associated with adolescents’ perspectives on health needs and preference for health information sources in Taiwan. Archives of Disease in Childhood. 2015; 98(1):9-15. [DOI:10.1136/archdischild-2012-301629]
12.Alexander SC, Fortenberry JD, Pollak KI, Bravender T, Davis JK, Østbye T, et al. Sexuality talk during adolescent health maintenance visits. JAMA Pediatrics. 2014; 168(2):163-9. [DOI:10.1001/jamapediatrics.2013.4338]
13.Kågesten A, Parekh J, Tunçalp O, Turke S, Blum RW. Comprehensive adolescent health programs that include sexual and reproductive health services: a systematic review. American Journal of Public Health. 2014; 104(12):e23-36. [DOI:10.2105/AJPH.2014.302246]
14.Salam RA, Das JK, Lassi ZS, Bhutta ZA. Adolescent health interventions: Conclusions, evidence gaps, and research priorities. Journal of Adolescent Health. 2016; 59(4S):S88-92. [DOI:10.1016/j.jadohealth.2016.05.006]
15.Moghadam Tabrizi F, Zamani S . [A survey on the health cocern of adolescent 15- 18 years old in zanjan (Persian)]. the Journal of Urmia Nursing and Midwifery faculty. 2016; 14(4):335-42. https://www.sid.ir/en/journal/ViewPaper.aspx?id=532656
16.Zare E, Simbar M, Shahhosseini Z, Alavi Majd H. Design and psychometric properties of male adolescent health needs-assessment scale. International Journal of Community Based Nursing and Midwifery. 2016; 4(4):297-308. [PMCID]
17.Amin A, Kgesten A, Adebayo E, Chandra-Mouli V. Addressing gender socialization and masculinity norms among adolescent boys: Policy and programmatic implications. Journal of Adolescent Health. 2018; 62(3S):S3-5. [DOI:10.1016/j.jadohealth.2017.06.022]
18.Zare E, Simbar M, Shahhosseini Z, Alavi Majd H. The priorities of Iranian male adolescents health needs. American Journal of Men's Health. 2017; 11(4):1255-9. [DOI:10.1177/1557988317693346]
19.Simbar M, Alizadeh S, Hajifoghaha M, Golezar S. [Review of Iranian adolescents’educational needs for sexual and reproduvtive health (Persian)]. Journal of Isfahan Medical School. 2017; 34(412):1563-72. https://www.sid.ir/en/journal/ViewPaper.aspx?ID=532654
20.Banaei M, Simbar M, Ghasemi V, Nazem H. Barriers of adolescents’ access to reproductive and sexual health services in Iran: A systematic review. International Journal of Pediatrics. 2019; 7(12):10505-22. [DOI: 10.22038/IJP.2019.42108.3543]
21.Salam RA, Faqqah A, Sajjad N, Lassi ZS, Das JK, Kaufman M, et al. Improving adolescent sexual and reproductive health: A systematic review of potential interventions. Journal of Adolescent Health. 2016; 59(4S):S11-28. [DOI:10.1016/j.jadohealth.2016.05.022]
22.Motlagh ME, Rejaei L, Jonidi-Jafari A, Ardalan G, Dorouzi J, Sartipizadeh M, et al. [Priorities in health education needs of youth based on needs assessment stakeholder involvement, in areas covered by the health departments of Iran university of medical sciences (Persian)]. Journal of Education and Community Healthh. 2016; 3(1):51-7. [DOI:10.21859/jech-03017]
23.Bohman H, Låftman SB, Päären A, Jonsson U. Parental separation in childhood as a risk factor for depression in adulthood: A community-based study of adolescents screened for depression and followed up after 15 years. BMC psychiatry. 2017; 17(1):117. [DOI:10.1186/s12888-017-1252-z]
24.Modiri F, Safiri k, Mansourian F. [A study on social health and its effective factors (Persian)]. Quarterly Journal of Social Development. 2016; 12(2):7-28. [DOI:10.22055/QJSD.2018.13506]
25.Richter M, Körholz D. The social dimension of adolescent health: Challenges for paediatric research and practice. Klinische Pädiatrie. 2015; 227(4):193-8. [DOI:10.1055/s-0035-1549976]
1.Dick B, Ferguson BJ. Health for the world’s adolescents: A second chance in the second decade. Journal of Adolescent Health. 2015; 56(1):3-6. [DOI:10.1016/j.jadohealth.2014.10.260]
2.Hatami H, Razavi M, Eftekhar Ardebili H, Majlesi F. Persian textbook of public health. 4th ed. Tehran: Arjomand; 2017.
3.World Health Organization. Health for the world’s adolescents: a second chance in the second decade: Summary. Geneva: World Health Organization; 2014. https://apps.who.int/iris/handle/10665/112750
4.Mokdad AH, Forouzanfar MH, Daoud F. Global burden of diseases, injuries, and risk factors for young people’s health during 1990-2013: A systematic analysis for the global burden of disease study 2013. Lancet. 2016; 387(10036):2383-401. [DOI:10.1016/S0140-6736(16)00648-6]
5.UNICEF: For every child. Adolescents overview [Internet]. 2019 [Updated 2019 October]. Available from: https://data.unicef.org/topic/adolescents/overview/
6.Balocchini E, Chiamenti G, Lamborghini A. Adolescents: which risks for their life and health? Journal of Preventive Medicine and Hygiene. 2013; 54(4):191-4. [PMCID]
7.Vogel JP, Pileggi-Castro C, Chandra-Mouli V, Pileggi VN, Souza JP, Chou D, et al. Millennium development goal 5 and adolescents: looking back, moving forward. Archives of Disease in Childhood. 2015; 100(S1):S43-7. [DOI:10.1136/archdischild-2013-305514]
8.United Nations Population Fund. International conference on population and development program of action. New York, NY: UNFPA; 1994. http://www.unfpa.org/publications/international-conference-population-and-development-programme-action
9.AlBuhairan FS, Tamim H, Al Dubayee M, AlDhukair S, Al Shehri S, Tamimi W, et al. Time for an adolescent health surveillance system in Saudi Arabia: findings from “Jeeluna”. Journal of Adolescent Health. 2015; 57(3):263-9. [DOI:10.1016/j.jadohealth.2015.06.009]
10.Harris SK, Aalsma MC, Weitzman ER, Garcia-Huidobro D, Wong C, Hadland SE, et al. Research on clinical preventive services for adolescents and young adults: Where are we and where do we need to go? Journal of Adolescent Health. 2017; 60(3):249-60. [DOI:10.1016/j.jadohealth.2016.10.005]
11.Tsai MC, Chou YY, Lin SJ, Lin SH. Factors associated with adolescents’ perspectives on health needs and preference for health information sources in Taiwan. Archives of Disease in Childhood. 2015; 98(1):9-15. [DOI:10.1136/archdischild-2012-301629]
12.Alexander SC, Fortenberry JD, Pollak KI, Bravender T, Davis JK, Østbye T, et al. Sexuality talk during adolescent health maintenance visits. JAMA Pediatrics. 2014; 168(2):163-9. [DOI:10.1001/jamapediatrics.2013.4338]
13.Kågesten A, Parekh J, Tunçalp O, Turke S, Blum RW. Comprehensive adolescent health programs that include sexual and reproductive health services: a systematic review. American Journal of Public Health. 2014; 104(12):e23-36. [DOI:10.2105/AJPH.2014.302246]
14.Salam RA, Das JK, Lassi ZS, Bhutta ZA. Adolescent health interventions: Conclusions, evidence gaps, and research priorities. Journal of Adolescent Health. 2016; 59(4S):S88-92. [DOI:10.1016/j.jadohealth.2016.05.006]
15.Moghadam Tabrizi F, Zamani S . [A survey on the health cocern of adolescent 15- 18 years old in zanjan (Persian)]. the Journal of Urmia Nursing and Midwifery faculty. 2016; 14(4):335-42. https://www.sid.ir/en/journal/ViewPaper.aspx?id=532656
16.Zare E, Simbar M, Shahhosseini Z, Alavi Majd H. Design and psychometric properties of male adolescent health needs-assessment scale. International Journal of Community Based Nursing and Midwifery. 2016; 4(4):297-308. [PMCID]
17.Amin A, Kgesten A, Adebayo E, Chandra-Mouli V. Addressing gender socialization and masculinity norms among adolescent boys: Policy and programmatic implications. Journal of Adolescent Health. 2018; 62(3S):S3-5. [DOI:10.1016/j.jadohealth.2017.06.022]
18.Zare E, Simbar M, Shahhosseini Z, Alavi Majd H. The priorities of Iranian male adolescents health needs. American Journal of Men's Health. 2017; 11(4):1255-9. [DOI:10.1177/1557988317693346]
19.Simbar M, Alizadeh S, Hajifoghaha M, Golezar S. [Review of Iranian adolescents’educational needs for sexual and reproduvtive health (Persian)]. Journal of Isfahan Medical School. 2017; 34(412):1563-72. https://www.sid.ir/en/journal/ViewPaper.aspx?ID=532654
20.Banaei M, Simbar M, Ghasemi V, Nazem H. Barriers of adolescents’ access to reproductive and sexual health services in Iran: A systematic review. International Journal of Pediatrics. 2019; 7(12):10505-22. [DOI: 10.22038/IJP.2019.42108.3543]
21.Salam RA, Faqqah A, Sajjad N, Lassi ZS, Das JK, Kaufman M, et al. Improving adolescent sexual and reproductive health: A systematic review of potential interventions. Journal of Adolescent Health. 2016; 59(4S):S11-28. [DOI:10.1016/j.jadohealth.2016.05.022]
22.Motlagh ME, Rejaei L, Jonidi-Jafari A, Ardalan G, Dorouzi J, Sartipizadeh M, et al. [Priorities in health education needs of youth based on needs assessment stakeholder involvement, in areas covered by the health departments of Iran university of medical sciences (Persian)]. Journal of Education and Community Healthh. 2016; 3(1):51-7. [DOI:10.21859/jech-03017]
23.Bohman H, Låftman SB, Päären A, Jonsson U. Parental separation in childhood as a risk factor for depression in adulthood: A community-based study of adolescents screened for depression and followed up after 15 years. BMC psychiatry. 2017; 17(1):117. [DOI:10.1186/s12888-017-1252-z]
24.Modiri F, Safiri k, Mansourian F. [A study on social health and its effective factors (Persian)]. Quarterly Journal of Social Development. 2016; 12(2):7-28. [DOI:10.22055/QJSD.2018.13506]
25.Richter M, Körholz D. The social dimension of adolescent health: Challenges for paediatric research and practice. Klinische Pädiatrie. 2015; 227(4):193-8. [DOI:10.1055/s-0035-1549976]
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تمامی آثار مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان تحت مجوز
Creative Commons
Attribution-NonCommercial 4.0 است.
تماس با ما
کد پستی : 93345-41938
تلفن نمابر: 0133330939
وبسایت: http://journal.gums.ac.irو ایمیل: medjour@gums.ac.ir
