مقدمه
دیابت قندی با هیپرگلیسمی و اختلال متابولیسم کربوهیدرات، چربی و پروتئین مشخص می شود و با فقدان مطلق یا نسبی انسولین همراه است [1 ,2]. این بیماری یکی از شایع ترین و هزینه سازترین بیماری های مزمن در سراسر جهان به‌شمار می رود که میزان شیوع آن به علت تغییرات شیوه زندگی و نیز بهبود وضعیت بهداشتی _ درمانی جوامع که منجر به افزایش میزان بقا شده است، رو به افزایش است، به ویژه دیابت نوع 2 که یک مشکل کلینیکی و بهداشتی عمومی و رو به افزایش است [3 ,4]. شیوع جهانی دیابت در حال گسترش است. این شیوع در شهرها (10/8درصد) بیشتر از روستاها (7/2درصد) و در مناطق پردرآمد (10/4درصد) بیشتر ازمناطق کم درآمد (4درصد) است. از هر دو نفر (50/1درصد) یک نفر از افراد مبتلا به دیابت از بیماری خود خبر ندارد. شیوع جهانی اختلال تحمل گلوکز در سال 2019 معادل 7/5 درصد (374 میلیون) تخمین زده شد. پیش بینی می شود تا سال 2030 به 8 درصد (454 میلیون) و تا سال 2045 به 8/6 درصد (548 میلیون) برسد [5]. دیابت تیپ 2 چهارمین علت اصلی مرگ ومیر در کشورهای توسعه یافته است. در حال حاضر پنج میلیون نفر در ایران مبتلا به دیابت هستند که این رقم رو به افزایش است [6]. دیابت نوع 2 با مجموعه ای از ناهنجاری های متابولیک از قبیل چاقی، پرفشاری خون، کلسترول بالا، تری گلیسرید بالا، هایپر اوریسمی و مقاومت به انسولین ارتباط دارد [7, 8]. در بسیاری از مطالعات، ارتباط بین اسید اوریک و سندرم متابولیک نشان داده شده است. همچنین ارتباط بین اسید اوریک با مقاومت به انسولین و دیابت ملیتوس تیپ 2 نشان داده شده است [9]. اسید اوریک محصول متابولیسم پورین است و به‌طور تقریبی دو سوم آن از طریق کلیه ها دفع می شود. افزایش اسید اوریک می تواند ناشی از افزایش تولید یا کاهش دفع آن باشد [10]. افزایش سطح اسید اوریک یک عامل خطر برای بیماری های شریانی، مقاومت به انسولین و سندرم متابولیک است [11, 12]. ارتباط بین سطح اسید اوریک و دیابت روشن نیست. برخی مطالعات گزارش کردند، بین سطح بالای اسید اوریک و دیابت ارتباط مثبت وجود دارد [14 ،13]. در بعضی مطالعات اسید اوریک به‌عنوان یکی از عوامل ایجاد دیابت ملیتوس در جمعیت عادی نشان داده شده است، ولی در برخی از مطالعات، ارتباط در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 ثابت نشده است [15]. شناسایی عوامل خطر در ایجاد دیابت نوع 2 برای جلوگیری از دیابت نوع 2 ضروری است [16]. در واقع، مطالعات روی افراد با اختلال در سطح گلوکز نشان داده است، هایپراوریسمی یک عامل خطر مستقل برای دیابت است [17]. با توجه به شیوع بالا و رو به افزایش دیابت در جهان و ایران و همچنین عوارض مهم این بیماری، نیاز به بررسی بیشتر در حوزه درمان و پیش گیری از دیابت است. از سویی، ارتباط سطح اسید اوریک و کنترل وضعیت گلیسمیک بیماران دیابتی تیپ 2 به طور واضح مشخص نیست. این مطالعه با هدف ارزیابی سطح اسید اوریک و وضعیت گلیسمیک بیماران دیابتی تیپ 2 طراحی شده است.
روش ها
این مطالعه از نوع مقطعی می باشد. جامعه موردمطالعه، بیماران دیابتی مراجعه کننده به بیمارستان رازی و کلینیک بعثت شهر رشت در سال 1399 می باشند. معیار ورود به مطالعه ابتلا به دیابت نوع 2 می باشد. بیماران دارای عفونت ادراری، تب، نارسایی احتقانی قلب، سابقه مصرف دیورتیک، داروهای پایین آورنده اسید اوریک، بارداری و شیردهی، نارسایی حاد کلیوی و مصرف مشروبات الکلی از مطالعه خارج شدند. سن، جنس، مصرف سیگار، طول مدت دیابت ثبت شد. فشارخون بعد از 15 دقیقه استراحت در وضعیت نشسته با استفاده از فشارسنج جیوه ای در بازوی راست اندازه گیری شد. شاخص توده بدنی برای بیماران محاسبه و ثبت شد. نمونه گیری در این مطالعه به صورت در دسترس و براساس مراجعات تدریجی بیماران و داشتن معیارهای ورود انجام شد. تعداد 230 نفر از بیماران مراجعه کننده به بیمارستان رازی و کلینیک بعثت شهر رشت در سال 1399 وارد مطالعه شدند. ابزار مورداستفاده برای جمع آوری داده‌ها شامل فهرست تحقیق شده ای می باشد که از چند بخش تشکیل شده است. بخش اول اطلاعات جمعیت شناختی بیماران که شامل سن، جنس، طول مدت بیماری و شاخص توده بدنی می باشد. بخش دوم شامل نتایج آزمایش های قند خون ناشتا ،هموگلوبین A1c، اسید اوریک و کراتینین و بخش سوم شامل داشتن سابقه بیماری های قلبی، فشار خون و سابقه مصرف سیگار می باشد. ملاحظات اخلاقی در نظر گرفته شده در این مطالعه، محرمانه نگه داشتن کلیه اطلاعات اخذ شده از شرکت کنندگان از طریق فهرست و همچنین نتایج آزمایش های تمام مراحل تحقیق می باشد. بنابراین از نظر اخلاقی طرح با مشکلی مواجه نبود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار تحلیل آماری SPSS نسخه 26 استفاده شد و آزمون های ضریب همبستگی پیرسون مورد استفاده قرار گرفت. 
یافته‌ها
میانگین سنی شرکت کنندگان 57/36 با انحراف معیار 8/05 سال می باشد. جوان ترین شرکت کننده 36 سال و مسن ترین 74 سال سن داشته است. میانگین فشار خون سیستولیک و دیاستولیک به ترتیب 134/65 با انحراف معیار 16/52 و 80/22 با انحراف معیار 10/36 می باشد. میانگین طول مدت ابتلا به بیماری دیابت 11/63 با انحراف معیار 7/21 سال می باشد. بیشترین مدت ابتلا 30 سال و کمترین 1 ماه بوده است . تعداد 160 نفر (69/6 درصد) از بیماران زن و بقیه مرد بودند. میانگین نمایه توده بدنی شرکت کننده ها 28/1 با انحراف معیار 4/62 بوده، بیشترین نمایه توده بدنی 44 و کمترین 19بوده است. تعداد 43 نفر (18/7درصد) از شرکت کنندگان سیگار مصرف می کنند. 67 درصد سابقه فشار خون بالا و 24/8 درصد سابقه بیماری های قلبی داشتند (جدول شماره 1).


نتایج آزمایش های صورت گرفته بر بیماران به شرح جدول شماره 1 می باشد. میانگین اسید اوریک 5/65 با انحراف معیار 1/95 می باشد. بیشترین اسید اوریک مشاهده شده 11 و کمترین 2/6 می باشد. بیشترین و کمترین هموگلوبین A1c مشاهده شده به ترتیب 12/1 و 5/5 می باشد. میانگین و انحراف معیار برای بقیه متغیرها در جدول شماره 1 ذکر شده است. برای بررسی ارتباط بین سطح اسید اوریک با متغیرهای مطالعه از آزمون ضرایب همبستگی استفاده شد. ارتباط مثبت معناداری اما در حد ضعیف تا متوسط بین اسید اوریک و مقادیر هموگلوبین A1c (r=0/318, P<0/001)، کراتینین (r=0/351, P<0/001) و تری‌گلیسیرید (r=0/174, P=0/008) یافت شد (جدول شماره 2).


بحث و نتیجه گیری 
دیابت یکی از مهم ترین و شایع ترین بیماری های متابولیک و چهارمین علت مرگ ومیر در جهان می باشد. افزایش اسید اوریک همراه با آسیب کلیوی همراه است. اسید اوریک فرآورده نهایی ناشی از متابولیسم پورین غذا و پورین تولید شده در بدن انسان است و اسید ضعیفی می باشد که PKa آن 5/57 تا 10/3 است. به طور طبیعی دو سوم اورات، شکل یونیزه اسید اوریک توسط کلیه ها و بقیه آن از طریق صفرا و ترشح در معده و روده دفع می شود. غلظت اورات سرم بر حسب سن و جنس متفاوت است [18]. مطالعه حاضر با هدف بررسی سطح اسید اوریک و کنترل گلیسمیک در بیماران دیابتی تیپ 2 طراحی شد. بیماران از نظر عوامل و فاکتورهایی که ممکن است با میزان اسید اوریک رابطه داشته باشند مانند سن، جنس، شاخص توده بدنی، فشار خون، مدت ابتلا به دیابت مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج در این مطالعه نشان داد، ارتباط معناداری بین اسید اوریک با افزایش سطح هموگلوبین A1c، کراتینین و تری‌گلیسیرید وجود دارد و همچنین جنس، افزایش سن، افزایش شاخص توده بدنی و مصرف سیگار ارتباط معنادار مثبت با سطح اسید اوریک نشان دادند. در مطالعه میرزاپور و همکاران  ارتباط معنادار و معکوسی بین قند خون ناشتا و سطح اسید اوریک مشاهده شد که در مطالعه حاضر این ارتباط مشاهده نشد. همچنین در مطالعه میرزاپور و همکاران فقط سالمندان بالای 60 سال درنظر گرفته شده اند. تفاوت موجود بین نتایج دو مطالعه را می توان به دلیل تفاوت در حجم نمونه و همچنین تفاوت سنی دو مطالعه دانست، به طوری که در مطالعه حاضر رنج سنی 36 تا 74 سال در نظر گرفته شده است، اما در مطالعه میرزاپور فقط افراد بالای 60 سال در نظر گرفته شده اند [9]. در مطالعه ای که در تایوان انجام شد نشان داد، سطح اسید اوریک به طور معناداری با افزایش تری‌گلیسیرید ارتباط دارد که در مطالعه حاضر نیز ارتباط معناداری مشاهده شد [19]. در مطالعه ای، ارتباط معناداری بین سطح اسید اوریک و سن، شاخص توده بدنی ، فشار خون سیستولیک و دیاستولیک، تری‌گلیسیرید، LDL و HDL اعلام شد [20]، اما در مطالعه حاضر بین اسید اوریک با افزایش LDL و کاهش HDL ارتباط معناداری مشاهده نشد. افزایش سطح اسید اوریک می تواند نتیجه اختلال عملکرد کلیوی باشد. برای ابتلا به دیابت نوع 2، هر 1 میلی گرم در دسی لیتر افزایش در سطح اسید اوریک منجر به افزایش 13 تا 17 درصد خطر ابتلا به دیابت نوع 2 می شود. همچنین میزان افزایش 1 میلی گرم در دسی لیتر در سطح اسید اوریک قابل مقایسه با افزایش 1 کیلوگرم در مترمربع در شاخص توده بدنی است [21]. در مطالعه ای که توسط بابیکر و همکاران در سال 2016 برای بررسی همبستگی سطح اسید اوریک با کنترل گلیسمی کنترل در بیماران دیابتی نوع 2 انجام شد، ارتباط معناداری بین سطح اسید اوریک با هموگلوبین A1c مشاهده شد [22] که در مطالعه حاضر نیز این نتایج به اثبات رسیده است. نتایج یک مطالعه نشان داد، اسید اوریک در ایجاد ضایعه های کلیوی مستقل از اثرات افزایش فشارخون نقش مهمی دارد [23]. مطالعات قبلی نشان دادند در افرادی که سطح اسید اوریک سرمی بیشتر از 8 داشتند، خطر ایجاد نارسایی کلیوی بیشتر از افراد با اسید اوریک کمتر از 5 میلی گرم در دسی لیتر است [24]. در یک مطالعاتی که در آن به بررسی بیماران مبتلا به دیابت نوع2 پرداخته‌اند، نتایج نشان داد پیشرفت نفروپاتی دیابتی در بیماران با سطح اسید اوریک سرم بالاتر، سرعت بیشتری دارد [25 ،13]. در حالت کلی در بیماران دیابتی نوع 2، سطح اسید اوریک سرم تأثیر نامطلوبی بر وضعیت گلیسمیک ایجاد می کند. 
نقاط قوت این مطالعه، ماهیت آینده نگر بودن آن است.  نمونه موردبررسی تا حد زیادی جامعه را تحت پوشش قرار می دهد. بنابراین نتایج را می توان به جامعه بیماران دیابتی تیپ 2 تعمیم داد. محدودیت های مطالعه حاضر، نداشتن اطلاعات کافی در مورد استفاده از دارو و عادات غذایی افراد موردمطالعه می باشد و امکان تجزیه و تحلیل این داده ها وجود نداشت. 

ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
 این مطالعه کلیه اصول و استانداردهای کمیته ملی اخلاق رعایت شده است. این طرح در کمیته اخلاق پژوهش های زیستی علوم پزشکی گیلان با کد IR.GUMS.REC.1399.171 به ثبت رسیده است. 

حامی مالی
این مطالعه تحت حمایت مالی هیچ سازمان و مؤسسه ای نبوده است.

مشارکت نویسندگان
طراحی پژوهش، آماده سازی متن و تحلیل داده ها: مریم یاسری؛  نظارت بر اجرا و گردآوری اطلاعات: هانیه السادات فیاضی؛ آماده سازی متن و تحلیل داده ها: سیده ساحره مرتضوی؛ آماده سازی متن و ویرایش مقاله: نیلوفر فرجی.

تعارض منافع
هیچ تعارض منافعی توسط نویسندگان اعلام نشد.

تشکر و قدردانی
نویسندگان این مقاله از تمامی کادر درمان بیمارستان رازی و کلینیک بعثت و همچنین از بیماران برای همکاری در این مطالعه تشکر می کنند.

References
1.Cole JB, Florez JC. Genetics of diabetes mellitus and diabetes complications. Nature Reviews Nephrology. 2020; 16(7):377-90. [DOI:10.1038/s41581-020-0278-5] [PMID]
2.Kleinert M, Clemmensen Ch, Hofmann SM, Moore MC, Renner S, Woods SC, et al. Animal models of obesity and diabetes mellitus. Nature Reviews Endocrinology. 2018; 14(3):140-62. [DOI:10.1038/nrendo.2017.161] [PMID]
3.Glovaci D, Fan W, Wong ND. Epidemiology of diabetes mellitus and cardiovascular disease. Current Cardiology Reports. 2019; 21(4):21. [DOI:10.1007/s11886-019-1107-y] [PMID]
4.Khan MAB, Hashim MJ, King JK, Govender RD, Mustafa H, Al Kaabi J. Epidemiology of type 2 diabetes - Global burden of disease and forecasted trends. Journal of Epidemiology and Global Health. 2020; 10(1):107-11. [DOI:10.2991/jegh.k.191028.001] [PMID] [PMCID]
5.Saeedi P, Petersohn I, Salpea P, Malanda B, Karuranga S, Unwin N, et al. Global and regional diabetes prevalence estimates for 2019 and projections for 2030 and 2045: Results from the International Diabetes Federation Diabetes Atlas, 9th edition. Diabetes Research and Clinical Practice. 2019; 157:107843. [DOI:10.1016/j.diabres.2019.107843] [PMID]
6.Najafipour M, Najafipour F, Zareizadeh J, Razaghi Khasraghi Z. [Comparison of glycemic control status before and after the use of artificial sweeteners with conventional nutrition in patients with type 2 diabetes (Persian)]. Journal of Gorgan University of Medical Sciences. 2018; 19(4):27-31. http://goums.ac.ir/journal/article-1-3218-fa.html
7.Woyesa SB, Hirigo AT, Wube TB. Hyperuricemia and metabolic syndrome in type 2 diabetes mellitus patients at Hawassa university comprehensive specialized hospital, South West Ethiopia. BMC Endocrine Disorders. 2017; 17:76. [DOI:10.1186/s12902-017-0226-y] [PMID] [PMCID]
8.Shin JA, Lee JH, Lim SY, Ha HS, Kwon HS, Park YM, et al. Metabolic syndrome as a predictor of type 2 diabetes, and its clinical interpretations and usefulness. Journal of Diabetes Investigation. 2013; 4(4):334-43. [DOI:10.1111/jdi.12075] [PMID] [PMCID]
9.Mirzapour A, Hosseini SR, Hosseini SM, Hezarkhani S, Bijani A. The relationship between serum uric acid and blood sugar levels in the elderly diabetic patients of Amirkola city. Journal of Babol University of Medical Sciences. 2015; 17(2):15-20. [DOI:10.22088/jbums.17.2.15]
10.Maiuolo J, Oppedisano F, Gratteri S, Muscoli C, Mollace V. Regulation of uric acid metabolism and excretion. International Journal of Cardiology. 2016; 213:8-14. [DOI:10.1016/j.ijcard.2015.08.109] [PMID]
11.Soltani Z, Rasheed K, Kapusta DR, Reisin E. Potential role of uric acid in metabolic syndrome, hypertension, kidney injury, and cardiovascular diseases: Is it time for reappraisal? Current Hypertension Reports. 2013; 15(3):175-81. [DOI:10.1007/s11906-013-0344-5] [PMID] [PMCID]
12.Nejatinamini S, Ataie-Jafari A, Qorbani M, Nikoohemat Sh, Kelishadi R, Asayesh H, et al. Association between serum uric acid level and metabolic syndrome components. Journal of Diabetes & Metabolic Disorders. 2015; 14:70. [DOI:10.1186/s40200-015-0200-z] [PMID] [PMCID]
13.Jalal DI, Maahs DM, Hovind P, Nakagawa T. Uric acid as a mediator of diabetic nephropathy. Seminars in Nephrology. 2011; 31(5):459-65. [DOI:10.1016/j.semnephrol.2011.08.011] [PMID] [PMCID]
14.Haque T, Rahman S, Islam Sh, Molla NH, Ali N. Assessment of the relationship between serum uric acid and glucose levels in healthy, prediabetic and diabetic individuals. Diabetology & Metabolic Syndrome. 2019; 11:49. [DOI:10.1186/s13098-019-0446-6] [PMID] [PMCID]
15.Taylor R. Type 2 diabetes: Etiology and reversibility. Diabetes Care. 2013; 36(4):1047-55. [DOI:10.2337/dc12-1805] [PMID] [PMCID]
16.Ley SH, Schulze MB, Hivert MF, Meigs JB, Hu FB. Risk factors for type 2 diabetes. In: Cowie CC, Casagrande SS, Menke A, Cissell MA, Eberhardt MS, Meigs JB, et al, editors. Diabetes in America. 3rd ed. Bethesda, MD: National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases; 2018. [PMID]
17.de Miranda JA, Almeida GG, Martins RIL, Cunha MB, Belo VA, dos Santos JET, et al. [The role of uric acid in the insulin resistance in children and adolescents with obesity (Portuguese)]. Revista Paulista de Pediatria. 2015; 33(4):431-6. [DOI:10.1016/j.rpped.2015.03.009] [PMID] [PMCID]
18.El Ridi R, Tallima H. Physiological functions and pathogenic potential of uric acid: A review. Journal of Advanced Research. 2017; 8(5):487-93. [DOI:10.1016/j.jare.2017.03.003] [PMID] [PMCID]
19.Tseng CH. Correlation of uric acid and urinary albumin excretion rate in patients with type 2 diabetes mellitus in Taiwan. Kidney International. 2005; 68(2):796-801. [DOI:10.1111/j.1523-1755.2005.00459.x] [PMID]
20.Ali N, Rahman S, Islam Sh, Haque T, Molla NH, Sumon AH, et al. The relationship between serum uric acid and lipid profile in Bangladeshi adults. BMC Cardiovascular Disorders. 2019; 19:42. [DOI:10.1186/s12872-019-1026-2] [PMID] [PMCID]
21.Xu YL, Xu KF, Bai JL, Liu Y, Yu RB, Liu CL, et al. Elevation of serum uric acid and incidence of type 2 diabetes: A systematic review and meta-analysis. Chronic Diseases and Translational Medicine. 2016; 2(2):81-91. [DOI:10.1016/j.cdtm.2016.09.003] [PMID] [PMCID]
22.Babikr WG, Elhussein AB, Abdelraheem A, Magzoub A, Mohamed H, Alasmary M. The correlation of uric acid levels with glycemic control in type II diabetic patients. Biomedical & Pharmacology Journal. 2016; 9(3):1005-8. [DOI:10.13005/bpj/1040]
23.Johnson RJ, Nakagawa T, Jalal D, Sánchez-Lozada LG, Kang DH, Ritz E. Uric acid and chronic kidney disease: Which is chasing which? Nephrology Dialysis Transplantation. 2013; 28(9):2221-8. [DOI:10.1093/ndt/gft029] [PMID] [PMCID]
24.Giordano Ch, Karasik O, King-Morris K, Asmar A. Uric acid as a marker of kidney disease: Review of the current literature. Disease Markers. 2015; 2015:382918. [DOI:10.1155/2015/382918] [PMID] [PMCID]
25.Kiani J, Habibi Z, Tajziehchi A, Moghimbeigi A, Dehghan A, Azizkhani H. Association between serum uric acid level and diabetic peripheral neuropathy (A case control study). Caspian Journal of Internal Medicine. 2014; 5(1):17-21. [PMID] [PMCID]