دوره 31، شماره 3 - ( 7-1401 )
جلد 31 شماره 3 صفحات 191-180 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Research code: 3/132/2869
Ethics code: 3/132/2415
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Alizadeh Y, Dourandeesh M, Behboudi H, Kianmehr S, Kazemnezhad leyli E, Nimasa N. Repeatability and Reproducibility of Macular Thickness Measurements Using Optical Coherence Tomography (OCT) in Normal Eyes Before and After Pupil Dilation. J Guil Uni Med Sci 2022; 31 (3) :180-191
URL: http://journal.gums.ac.ir/article-1-2456-fa.html
URL: http://journal.gums.ac.ir/article-1-2456-fa.html
علیزاده یوسف، دوراندیش مریم، بهبودی حسن، کیان مهر شیلا، کاظم نژاد لیلی احسان، نیماسا نوشین. بررسی پایایی و تکرارپذیری دستگاه Spectral domain optical coherence tomography در اندازه‌گیری ضخامت ماکولا در چشم‌های طبیعی قبل و بعد از گشاد کردن مردمک. مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان 1401; 31 (3) :191-180
یوسف علیزاده1 
، مریم دوراندیش* 2، حسن بهبودی1 ، شیلا کیان مهر1 ، احسان کاظم نژاد لیلی1 ، نوشین نیماسا1
، مریم دوراندیش* 2، حسن بهبودی1 ، شیلا کیان مهر1 ، احسان کاظم نژاد لیلی1 ، نوشین نیماسا1
1- مرکز تحقیقات چشم، گروه چشم، بیمارستان امیرالمؤمنین (ع)، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی گیلان، رشت، ایران.
2- مرکز تحقیقات چشم، گروه چشم، بیمارستان امیرالمؤمنین (ع)، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی گیلان، رشت، ایران. ، maryam.dourandeesh.al@gmail.com
2- مرکز تحقیقات چشم، گروه چشم، بیمارستان امیرالمؤمنین (ع)، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی گیلان، رشت، ایران. ، maryam.dourandeesh.al@gmail.com
متن کامل [PDF 4468 kb]
(98 دریافت)
| چکیده (HTML) (177 مشاهده)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
References
متن کامل: (30 مشاهده)
مقدمه
دستگاه (OCT) Optical Coherence Tomography یکی از روش‌های تصویربرداری پرکاربرد در بررسی شبکیه چشم است. ازاین وسیله می‌توان برای بررسی لایه های مختلف شبکیه به‌ویژه در ناحیه پل خلفی استفاده کرد. یکی از کاربردهای گسترده این روش تصویربرداری، اندازه‌گیری ضخامت ماکولا است. تغییرات ضخامت ماکولا در بیماری‌های متعددی همچون دیابت، انسداد وریدهای شبکیه، دژنراسیون ماکولا ناشی از سن، آلزایمر و غیره دیده می‌شود. از‌آنجا‌که ارزیابی دقیق ضخامت ماکولا به‌صورت بالینی و بدون استفاده از روش‌های تصویربرداری پیشرفته امکان‌پذیر نیست، می‌توان به نقش مهم این روش تصویربرداری در ارزیابی شبکیه در بیماری‌های سیستمیک و چشمی پی‌برد. پیشرفت در تصویربرداری شبکیه، به توسعه اشکال مختلف OCT شده است. این ابزار به‌صورت تجاری و در سطوح گسترده در تمام دنیا در دسترس قرار دارد و با پیشرفت‌های متعدد، بسیاری از مشکلات موجود در نمونه‌های قدیمی مرتفع شده و نمونه‌های جدیدتر با سرعت و تفکیک محوری بالاتر در اختیار قرار دارد [1 ,2 ,3 ,4, 5].
دستگاه Cirrus OCT یکی از رایج‌ترین دستگاه‌های OCT مورد استفاده در ایران است. این دستگاه همانند سایر OCTها، به‌صورت غیرتماسی و با استفاده از نور و بـا شـرایط غیرتهـاجمی، تصاویر توموگرافیک مقطعــی از ضخامت شبکیه تولید می‌کند [6]. تکرارپذیری اندازه‌گیری هر دستگاهی یکی از ارکان اصلی در اعتماد به آن وسیله در کاربرد بالینی است. مطالعات مستقل محدودی نشان می‌دهد کـه دستگاه Cirrus OCT تکرارپـذیری خوبی در اندازه‌گیری ضخامت ماکولا دارد [7, 8 ,4]. کارخانه‌های سازنده این دستگاه ادعا می‌کنند که جهت بررسی شبکیه با این دستگاه نیازی به گشاد کردن مردمک نیست [9]. لیکن این ادعا به‌وسیله پژوهشگران مسـتقل به‌طور محدود بررسی شده است [10 ،7].
عدم گشاد کردن مردمک مزایای زیادی دارد. در افراد مستعد، خطر گلوکوم زاویه بسته کاهش می‌یابد. از کاهش دید ایجاد‌شده به دنبال استفاده از داروهای گشاد‌کننده مردمک، که به مدت 4 تا 6 ساعت باقی می‌ماند، اجتناب خواهد شد. برخی معاینات در نتیجه گشاد کردن مردمک تحت تأثیر قرار خواهد گرفت و به این ترتیب چشم‌پزشک شانس معاینه دقیق‌تر را از دست خواهد داد [11]. در صورت عدم تأثیرگذاری گشاد کردن مردمک بر تکرارپذیری اندازه‌گیری ضخامت ماکولا با استفاده از دستگاه Cirrus OCT، می‌توان از مزایای عدم گشاد کردن مردمک در معاینات بیمار بهره برد. بنابراین بر آن شدیم در این مطالعه به بررسی تکرارپذیری اندازه‌گیری ضخامت ماکولا به وسیله دسـتگاه Cirrus OCT در افراد داوطلب سـالم قبـل و بعـد از استفاده از قطره میدریاتیک بپردازیم.
روش‌ها
این مطالعه به‌صورت ارزیابی آزمون‌های تشخیصی به‌منظور بررسی توافق اندازه‌گیری ضخامت ماکولا قبل و بعد از اتساع مردمک با دستگاه Spectral domain Cirrus OCT انجام شد. حجم نمونه این پژوهش، جهت اندازه‌گیری میزان تکرارپذیری براساس ضریب همبستگی داخلی، با توجه به نتایج تحقیق انجام‌شده [12]، (ضریب همبستگی داخلی= 0/975) با اطمینان 95 درصد براساس فرمول شماره 1 و با در نظر گرفتن حد اشتباه برآورد WA=2/5 (درصد) جهت تعیین پایایی اندازه‌های OCT به تعداد 44 نفر برآورد شده است.
.jpg)
بدین‌ترتیب، 44 چشم از 44 فرد سالم مراجعه‌کننده به بیمارستان امیرالمؤمنین (ع) رشت، در محدوده سنی 20 تا 50 سال و عیب انکساری کمتـر از 6 دیوپتر و آستیگمات کمتر از 3 دیوپتر وارد مطالعه شدند. افراد با سابقه تروما یا جراحی یا بیماری چشمی، افراد با حداکثر دید اصلاح‌شده کمتر از 20/20 در 1 چشم، عیب انکساری بیشتر از 6 دیوپتر و آستیگمات بیشتر از 3 دیوپتر در هر دو چشم، زاویه بسته در 1 چشم، شکل ظاهری غیرطبیعی شبکیه شامل ماکولا هر دو چشم پس از گشاد کردن مردمک، افراد با معاینه غیرطبیعی سگمان قدامی و خلفی در 1 چشم، افراد در تماس با داروهای حساس‌کننده به نور در 14 روز اخیر، افراد دارای حساسیت و منع استفاده از قطره تروپیکامید 1 درصد و افرادا با عدم توانایی در نشستن پشت دستگاه OCT از مطالعه خارج شدند.
پیش‌نویس این تحقیق را کمیته اخلاق دانشگاه علوم‌پزشکی گیلان ارزیابی و تصویب کرد (تأییدیه شماره 3/132/2415/پ مورخ 1400/9/28) و تمام اصول اخلاقی هلسینکی رعایت شد. بعد از اخذ رضایت کتبی از بیماران، ابتدا یک چشم از هر بیمار به‌طور تصادفی انتخاب شد. قبل از ریختن قطره گشاد‌کننده مردمک، یک چشم‌پزشک ضخامت ماکولا را 3 بار با فاصله 10 دقیقه و با استفاده از دستگاه Spectral domain Cirrus OCT (نسخه نرم‌افزار 4/0، مدل 400، Carl Zeiss Meditec, Inc، Dublin، CA، USA) با پروتکل 6 در 6 میلیمتر، Macular cube 512 در 128 scan کرد. هر تصویر، رزولوشن آگزیال 5 میکرون و رزولوشن عرضی 10 میکرون داشت. هر cube از 128 خط معاینه افقی از 512 اسکن A تشکیل شده است. سرعت اسکن A-scan 27000 در ثانیه است. همانند فیلدهای مطالعه رتیوپاتی دیابتی در درمان اولیه ضخامت ماکولا در نواحی نه‌گانه تفکیکی، به‌صورت جداگانه ارزیابی شد. برای مشخص کردن حلقه 1 میلی‌متری مرکزی از حرف C، حلقه 3 میلی‌متری از عدد 1 و حلقه 6 میلی‌متری از عدد 2 استفاده شد. برای مشخص کردن شبکیه در سمت نازال فووآ از حرف N، سمت تمپورال فووآ حرف T، سمت بالا یا سوپریور فووآ حرف S و سمت پایین یا اینفریور فووآ حرف I استفاده شد (تصویر شماره 1).
دستگاه (OCT) Optical Coherence Tomography یکی از روش‌های تصویربرداری پرکاربرد در بررسی شبکیه چشم است. ازاین وسیله می‌توان برای بررسی لایه های مختلف شبکیه به‌ویژه در ناحیه پل خلفی استفاده کرد. یکی از کاربردهای گسترده این روش تصویربرداری، اندازه‌گیری ضخامت ماکولا است. تغییرات ضخامت ماکولا در بیماری‌های متعددی همچون دیابت، انسداد وریدهای شبکیه، دژنراسیون ماکولا ناشی از سن، آلزایمر و غیره دیده می‌شود. از‌آنجا‌که ارزیابی دقیق ضخامت ماکولا به‌صورت بالینی و بدون استفاده از روش‌های تصویربرداری پیشرفته امکان‌پذیر نیست، می‌توان به نقش مهم این روش تصویربرداری در ارزیابی شبکیه در بیماری‌های سیستمیک و چشمی پی‌برد. پیشرفت در تصویربرداری شبکیه، به توسعه اشکال مختلف OCT شده است. این ابزار به‌صورت تجاری و در سطوح گسترده در تمام دنیا در دسترس قرار دارد و با پیشرفت‌های متعدد، بسیاری از مشکلات موجود در نمونه‌های قدیمی مرتفع شده و نمونه‌های جدیدتر با سرعت و تفکیک محوری بالاتر در اختیار قرار دارد [1 ,2 ,3 ,4, 5].
دستگاه Cirrus OCT یکی از رایج‌ترین دستگاه‌های OCT مورد استفاده در ایران است. این دستگاه همانند سایر OCTها، به‌صورت غیرتماسی و با استفاده از نور و بـا شـرایط غیرتهـاجمی، تصاویر توموگرافیک مقطعــی از ضخامت شبکیه تولید می‌کند [6]. تکرارپذیری اندازه‌گیری هر دستگاهی یکی از ارکان اصلی در اعتماد به آن وسیله در کاربرد بالینی است. مطالعات مستقل محدودی نشان می‌دهد کـه دستگاه Cirrus OCT تکرارپـذیری خوبی در اندازه‌گیری ضخامت ماکولا دارد [7, 8 ,4]. کارخانه‌های سازنده این دستگاه ادعا می‌کنند که جهت بررسی شبکیه با این دستگاه نیازی به گشاد کردن مردمک نیست [9]. لیکن این ادعا به‌وسیله پژوهشگران مسـتقل به‌طور محدود بررسی شده است [10 ،7].
عدم گشاد کردن مردمک مزایای زیادی دارد. در افراد مستعد، خطر گلوکوم زاویه بسته کاهش می‌یابد. از کاهش دید ایجاد‌شده به دنبال استفاده از داروهای گشاد‌کننده مردمک، که به مدت 4 تا 6 ساعت باقی می‌ماند، اجتناب خواهد شد. برخی معاینات در نتیجه گشاد کردن مردمک تحت تأثیر قرار خواهد گرفت و به این ترتیب چشم‌پزشک شانس معاینه دقیق‌تر را از دست خواهد داد [11]. در صورت عدم تأثیرگذاری گشاد کردن مردمک بر تکرارپذیری اندازه‌گیری ضخامت ماکولا با استفاده از دستگاه Cirrus OCT، می‌توان از مزایای عدم گشاد کردن مردمک در معاینات بیمار بهره برد. بنابراین بر آن شدیم در این مطالعه به بررسی تکرارپذیری اندازه‌گیری ضخامت ماکولا به وسیله دسـتگاه Cirrus OCT در افراد داوطلب سـالم قبـل و بعـد از استفاده از قطره میدریاتیک بپردازیم.
روش‌ها
این مطالعه به‌صورت ارزیابی آزمون‌های تشخیصی به‌منظور بررسی توافق اندازه‌گیری ضخامت ماکولا قبل و بعد از اتساع مردمک با دستگاه Spectral domain Cirrus OCT انجام شد. حجم نمونه این پژوهش، جهت اندازه‌گیری میزان تکرارپذیری براساس ضریب همبستگی داخلی، با توجه به نتایج تحقیق انجام‌شده [12]، (ضریب همبستگی داخلی= 0/975) با اطمینان 95 درصد براساس فرمول شماره 1 و با در نظر گرفتن حد اشتباه برآورد WA=2/5 (درصد) جهت تعیین پایایی اندازه‌های OCT به تعداد 44 نفر برآورد شده است.
بدین‌ترتیب، 44 چشم از 44 فرد سالم مراجعه‌کننده به بیمارستان امیرالمؤمنین (ع) رشت، در محدوده سنی 20 تا 50 سال و عیب انکساری کمتـر از 6 دیوپتر و آستیگمات کمتر از 3 دیوپتر وارد مطالعه شدند. افراد با سابقه تروما یا جراحی یا بیماری چشمی، افراد با حداکثر دید اصلاح‌شده کمتر از 20/20 در 1 چشم، عیب انکساری بیشتر از 6 دیوپتر و آستیگمات بیشتر از 3 دیوپتر در هر دو چشم، زاویه بسته در 1 چشم، شکل ظاهری غیرطبیعی شبکیه شامل ماکولا هر دو چشم پس از گشاد کردن مردمک، افراد با معاینه غیرطبیعی سگمان قدامی و خلفی در 1 چشم، افراد در تماس با داروهای حساس‌کننده به نور در 14 روز اخیر، افراد دارای حساسیت و منع استفاده از قطره تروپیکامید 1 درصد و افرادا با عدم توانایی در نشستن پشت دستگاه OCT از مطالعه خارج شدند.
پیش‌نویس این تحقیق را کمیته اخلاق دانشگاه علوم‌پزشکی گیلان ارزیابی و تصویب کرد (تأییدیه شماره 3/132/2415/پ مورخ 1400/9/28) و تمام اصول اخلاقی هلسینکی رعایت شد. بعد از اخذ رضایت کتبی از بیماران، ابتدا یک چشم از هر بیمار به‌طور تصادفی انتخاب شد. قبل از ریختن قطره گشاد‌کننده مردمک، یک چشم‌پزشک ضخامت ماکولا را 3 بار با فاصله 10 دقیقه و با استفاده از دستگاه Spectral domain Cirrus OCT (نسخه نرم‌افزار 4/0، مدل 400، Carl Zeiss Meditec, Inc، Dublin، CA، USA) با پروتکل 6 در 6 میلیمتر، Macular cube 512 در 128 scan کرد. هر تصویر، رزولوشن آگزیال 5 میکرون و رزولوشن عرضی 10 میکرون داشت. هر cube از 128 خط معاینه افقی از 512 اسکن A تشکیل شده است. سرعت اسکن A-scan 27000 در ثانیه است. همانند فیلدهای مطالعه رتیوپاتی دیابتی در درمان اولیه ضخامت ماکولا در نواحی نه‌گانه تفکیکی، به‌صورت جداگانه ارزیابی شد. برای مشخص کردن حلقه 1 میلی‌متری مرکزی از حرف C، حلقه 3 میلی‌متری از عدد 1 و حلقه 6 میلی‌متری از عدد 2 استفاده شد. برای مشخص کردن شبکیه در سمت نازال فووآ از حرف N، سمت تمپورال فووآ حرف T، سمت بالا یا سوپریور فووآ حرف S و سمت پایین یا اینفریور فووآ حرف I استفاده شد (تصویر شماره 1).
به‌منظور ارزیابی تکرارپذیری اندازه‌گیری‌ها، در همان روز، اتساع مردمک با استفاده از قطره تروپیکامید 1 درصد (سینا دارو، تهران، ایران) (2 بار به فاصله 5 دقیقه) انجام شد. نیم‌ساعت بعد از گشاد شدن مردمک، اندازه‌گیری مجدد توسط همان فرد و با همان روش انجام شد. تصاویر با آرتیفکت، قسمت‌های ازدست‌رفته، آناتومی به‌هم‌ریخته یا قدرت سیگنال کمتر از 6 مجدد تکرار شدند و در صورت مطلوب نبودن از مطالعه خارج شدند.
اطلاعات با استفاده از نرم‌افزار SPSS ویرایش 16 تجزیه‌و‌تحلیل شد. جهت آنالیز داده‌ها از شاخص ضریب همبستگی درون‌رده‌ای، روش دوطرفه مختلط و فاصله اطمینان 95 درصد استفاده شد. جهت بررسی توزیع نرمالیتی ضخامت ها از آزمون کولموگروف اسمیرنف استفاده شد. همچنین نمودار بلاند-آلتمن جهت ارزیابی پایایی و تکرارپذیری ضخامت‌ها با استفاده از دستگاه Cirrus OCT استفاده شد. سطح معنی‌داری آزمون‌ها با P˂0/05 در نظر گرفته شده است.
یافته‌ها
درمجموع 44 چشم از 44 فرد داوطلب با میانگین سنی 8/5±37/8 (محدوده 20 تا 50 سال) وارد مطالعه شدند. 28 نفر (63/6 درصد) از افراد مورد‌مطالعه زن بودند.
جدول شماره 1 میانگین ضخامت ماکولا در هر بار اندازه‌گیری در فیلدهای (نواحی سنجش) نه‌گانه قبل و بعد از گشاد کردن مردمک را نشان می‌دهد.
.jpg)
این مطالعه نشان داد میزان میانگین ضخامت ماکولا، قبل از ریختن قطره در 3 بار اندازه‌گیری، صرفاً در فیلدهای N2 و I2 معنی‌دار بوده (P=0/001) و در سایر فیلدها اختلاف معنی‌داری رؤیت نشد. بیشترین میزان تکرارپذیری در ناحیه N1 با قدر مطلق میانگین اختلاف 3 اندازه‌گیری 2/4±2/48 و 0/99= (فاصله اطمینان 95 درصد، 0/994-0/983) و کمترین میزان تکرارپذیری در ناحیه I2 با ضریب همبستگی داخلی=0/90 (فاصله اطمینان 95 درصد، 0/947-0/846) دیده شد. بعد از ریختن قطره نیز میزان میانگین ضخامت ماکولا، در 3 بار اندازه‌گیری، صرفاً در فیلدهای (نواحی سنجش) N2 و I2 معنی‌دار بوده (001/P=0) و بیشترین میزان تکرارپذیری در ناحیه C با قدر مطلق میانگین اختلاف 3 اندازه‌گیری 9/6±4/42 و ضریب همبستگی داخلی=0/95 (فاصله اطمینان 95 درصد، 0/971-0/943) و کمترین میزان تکرارپذیری در ناحیه I2 با ضریب همبستگی داخلی=0/71 (فاصله اطمینان 95 درصد، 0/801-0/603) دیده شد.
در 3 تکرار، میزان خطای اندازه‌گیری برابر با 11/27±0/18 میکرون و در تکرارهای قبل و بعد ریختن قطره میزان خطای اندازه‌گیری برابر با 12/57±1/97 بوده است. بیشترین تکرارپذیری در ناحیه N1 با قدر مطلق میانگین خطای اندازه‌های تکرارها برابر با 2/52±1/92 میکرون و کمترین تکرارپذیری در ناحیه I2 با قدرمطلق میانگین خطای اندازه‌های تکرارها برابر با 9/30±19/87 میکرون دیده شد. همچنین در بررسی پایایی نتایج قبل و پس از ریختن قطره، بیشترین پایایی در ناحیه C با قدر مطلق میانگین خطای اندازه‌های قبل و بعد ریختن قطره برابر با 5/96±4/45 میکرون و کمترین پایایی در ناحیه N2 با قدر مطلق میانگین خطای اندازه‌های قبل و بعد ریختن قطره برابر با 14/23±12/25 میکرون مشاهده شد. حد توافق تکرارپذیری اندازه‌گیری ضخامت ماکولا بین 21/92- تا 22/29- و حد توافق پایایی اندازه‌گیری ضخامت ماکولا قبل و پس از گشادشدن مردمک بین 26/62-تا 22/62 است که تقریباً میزان توافق یکسانی دارند. تصویر‌های شماره 2 و 3، نمودار بلاند-آلتمن مربوط به متوسط ضخامت ماکولا در هر فیلد (ناحیه سنجش) قبل و بعد از ریختن قطره را نشان می‌دهد.
اطلاعات با استفاده از نرم‌افزار SPSS ویرایش 16 تجزیه‌و‌تحلیل شد. جهت آنالیز داده‌ها از شاخص ضریب همبستگی درون‌رده‌ای، روش دوطرفه مختلط و فاصله اطمینان 95 درصد استفاده شد. جهت بررسی توزیع نرمالیتی ضخامت ها از آزمون کولموگروف اسمیرنف استفاده شد. همچنین نمودار بلاند-آلتمن جهت ارزیابی پایایی و تکرارپذیری ضخامت‌ها با استفاده از دستگاه Cirrus OCT استفاده شد. سطح معنی‌داری آزمون‌ها با P˂0/05 در نظر گرفته شده است.
یافته‌ها
درمجموع 44 چشم از 44 فرد داوطلب با میانگین سنی 8/5±37/8 (محدوده 20 تا 50 سال) وارد مطالعه شدند. 28 نفر (63/6 درصد) از افراد مورد‌مطالعه زن بودند.
جدول شماره 1 میانگین ضخامت ماکولا در هر بار اندازه‌گیری در فیلدهای (نواحی سنجش) نه‌گانه قبل و بعد از گشاد کردن مردمک را نشان می‌دهد.
این مطالعه نشان داد میزان میانگین ضخامت ماکولا، قبل از ریختن قطره در 3 بار اندازه‌گیری، صرفاً در فیلدهای N2 و I2 معنی‌دار بوده (P=0/001) و در سایر فیلدها اختلاف معنی‌داری رؤیت نشد. بیشترین میزان تکرارپذیری در ناحیه N1 با قدر مطلق میانگین اختلاف 3 اندازه‌گیری 2/4±2/48 و 0/99= (فاصله اطمینان 95 درصد، 0/994-0/983) و کمترین میزان تکرارپذیری در ناحیه I2 با ضریب همبستگی داخلی=0/90 (فاصله اطمینان 95 درصد، 0/947-0/846) دیده شد. بعد از ریختن قطره نیز میزان میانگین ضخامت ماکولا، در 3 بار اندازه‌گیری، صرفاً در فیلدهای (نواحی سنجش) N2 و I2 معنی‌دار بوده (001/P=0) و بیشترین میزان تکرارپذیری در ناحیه C با قدر مطلق میانگین اختلاف 3 اندازه‌گیری 9/6±4/42 و ضریب همبستگی داخلی=0/95 (فاصله اطمینان 95 درصد، 0/971-0/943) و کمترین میزان تکرارپذیری در ناحیه I2 با ضریب همبستگی داخلی=0/71 (فاصله اطمینان 95 درصد، 0/801-0/603) دیده شد.
در 3 تکرار، میزان خطای اندازه‌گیری برابر با 11/27±0/18 میکرون و در تکرارهای قبل و بعد ریختن قطره میزان خطای اندازه‌گیری برابر با 12/57±1/97 بوده است. بیشترین تکرارپذیری در ناحیه N1 با قدر مطلق میانگین خطای اندازه‌های تکرارها برابر با 2/52±1/92 میکرون و کمترین تکرارپذیری در ناحیه I2 با قدرمطلق میانگین خطای اندازه‌های تکرارها برابر با 9/30±19/87 میکرون دیده شد. همچنین در بررسی پایایی نتایج قبل و پس از ریختن قطره، بیشترین پایایی در ناحیه C با قدر مطلق میانگین خطای اندازه‌های قبل و بعد ریختن قطره برابر با 5/96±4/45 میکرون و کمترین پایایی در ناحیه N2 با قدر مطلق میانگین خطای اندازه‌های قبل و بعد ریختن قطره برابر با 14/23±12/25 میکرون مشاهده شد. حد توافق تکرارپذیری اندازه‌گیری ضخامت ماکولا بین 21/92- تا 22/29- و حد توافق پایایی اندازه‌گیری ضخامت ماکولا قبل و پس از گشادشدن مردمک بین 26/62-تا 22/62 است که تقریباً میزان توافق یکسانی دارند. تصویر‌های شماره 2 و 3، نمودار بلاند-آلتمن مربوط به متوسط ضخامت ماکولا در هر فیلد (ناحیه سنجش) قبل و بعد از ریختن قطره را نشان می‌دهد.
بحث و نتیجه‌گیری
در این مطالعه پایایی و تکرارپذیری اندازه‌گیری ضخامت ماکولا با استفاده از دستگاه Spectral domain Cirrus OCT در 44 چشم از 44 فرد سالم قبل و پس از گشاد کردن مردمک بررسی شد.
نتایج این مطالعه نشان داد اندازه‌گیری ضخامت ماکولا قبل و بعد از گشاد کردن مردمک با استفاده از دستگاه Spectral domain Cirrus OCT تکرارپذیری و پایایی قابل‌قبولی دارد. تکرارپذیری و پایایی در اندازه‌گیری ضخامت ماکولا در نواحی نه‌گانه تعریف شده مطالعه رتیوپاتی دیابتی در درمان اولیه با استفاده از پروتکل Macular cube 512 در 128 scan بسیار خوب بوده است (ضریب همبستگی داخلی 0/90 تا 0/99). مطالعات متعددی در این زمینه با استفاده از دستگاه‌های مختلفSpectral domain و Time domain انجام شده است که روی هم رفته نتایج قابل‌قبولی را نشان داده‌اند [13 ,14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21 ,7 ,2]. اما در اکثر این مطالعات اندازه‌گیری بعد از گشاد کردن مردمک انجام شده است. از آنجا که اندازه‌گیری ضخامت ماکولا و به‌خصوص 3 میلیمتر مرکزی آن نقش مهمی در ارزیابی افراد مبتلا به بیماری‌های لکه زرد در شروع درمان و بررسی پاسخ آن‌ها به درمان دارد، تکرارپذیری و پایایی این روش تصویربرداری (به‌ویژه در موارد بدون گشاد کردن مردمک)، می‌تواند تأکیدی بر قابل‌اعتماد بودن این دستگاه در تشخیص و پیگیری بیماری‌های لکه زرد باشد.
در این مطالعه بیشترین تکرارپذیری قبل از قطره در ناحیه N1 با قدر مطلق میانگین اختلاف 3 اندازه‌گیری 48/2±4/2 4 و ضریب همبستگی داخلی= 0/99 (فاصله اطمینان 95 درصد، 0/994-0/983) و بیشترین تکرارپذیری پس از قطره در ناحیه C با قدر مطلق میانگین اختلاف 3 اندازه‌گیری 6/9±4/42 و ضریب همبستگی داخلی=0/95 (فاصله اطمینان 95 درصد، 0/971-0/943) به دست آمد. در نواحی N2 و I2 از نظر آماری قدر مطلق میانگین اختلاف 3 اندازه‌گیری تفاوت معنی‌داری داشت. بروس و همکاران [7] ضخامت ماکولا در 12 داوطلب سالم را قبل و بعد از گشادکردن مردمک با دستگاه (Spectral domain) Topcon 3D OCT-1000 بررسی کردند. در مطالعه آن‌ها اختلاف تا 6 میکرومتر در اندازه‌گیری، به‌عنوان تکرارپذیری قابل‌قبول در نظر گرفته شد. آن‌ها هیچ تفاوت معناداری بین تکرار اسکن‌ها مشاهده نکردند. همچنین تفاوت معناداری بین نتایج قبل و بعد از ریختن قطره به دست نیامد. اما در این مطالعه تکرارپذیری در 9 ناحیه تعریف‌شده مطالعه رتیوپاتی دیابتی در درمان اولیه به تفکیک ذکر نشده است و تنها نتایج تکرارپذیری درمجموع اندازه‌گیری‌های هر چشم نشان داده شده است. پولیتو و همکاران [18] تکرارپذیری و پایایی اندازه‌گیری ضخامت ماکولا را با استفاده از دستگاه (Time domain) Stratus OCT در 10 چشم قبل و پس از ریختن قطره بررسی کردند. در این مطالعه بیشترین تکرارپذیری قبل از ریختن قطره در نواحی N2 ،N1 ،I1 و C با ضریب همبستگی داخلی=0/99 و کمترین تکرارپذیری قبل از ریختن قطره در ناحیه T2 ضریب همبستگی داخلی=0/80 و بیشترین تکرارپذیری پس از ریختن قطره در نواحی S1 ،C با ضریب همبستگی داخلی=0/98 و کمترین تکرارپذیری پس از ریختن قطره در ناحیه T2 با ضریب همبستگی داخلی=0/86 به دست آمد. در مطالعه ما نیز بیشترین تکرارپذیری قبل از ریختن قطره در ناحیه N1، بیشترین میزان تکرارپذیری بعد از ریختن قطره در ناحیه C و کمترین میزان تکرارپذیری قبل از ریختن قطره در ناحیه I2 دیده شد که با این مطالعه همخوانی دارد. گراسیا مارتین و همکاران [17] در مطالعه خود تکرارپذیری اندازه‌گیری ضخامت ماکولا را به کمک دستگاه Cirrus Fourier-domain OCT در 72 چشم ارزیابی کردند. اندازه‌گیری‌ها بدون گشاد کردن مردمک انجام شد. به‌طور‌کلی نشان داده شد که این دستگاه تکرارپذیری بسیار بالایی دارد. آن‌ها نشان دادند که ناحیه N1 در بین نواحی نه‌گانه بیشترین تکرارپذیری را دارد (ضریب همبستگی داخلی=0/992) که با مطالعه ما همخوانی دارد.
علت بالابودن تکرارپذیری اندازه‌گیری ضخامت ماکولا با استفاده از دستگاه Spectral domain Cirrus OCT این است که اندازه‌گیری با این دستگاه وضوح بیشتر، استفاده بالینی راحت‌تر و دقت تشخیصی بالقوه بالاتری دارد. وضوح محوری دستگاه 5 میکرون و سرعت اسکن، 26000 A اسکن در ثانیه است. همچنین سرعت آن 65 بار بیشتر از Time domain OCT است و وضوح آن تقریباً 2 برابر سایر دستگاه‌های Time Domain است که کلیه این عوامل تکرارپذیری خوبی در اندازه‌گیری ضخامت ماکولا را با این دستگاه سبب می‌شود.
مطالعه ما نشان می‌دهد اندازه‌گیری ضخامت ماکولا در نواحی نه‌گانه تکرارپذیری قابل‌قبولی دارد. از‌آنجا‌که ضخامت ماکولا در بررسی بیماری‌های ماکولا عمدتاً در 3 میلیمتر مرکزی اهمیت دارد، با توجه به نتایج به نظر می‌رسد اندازه‌گیری با استفاده از قطره یا بدون استفاده از آن در جلسات مختلف تأثیر چندانی در تکرارپذیری اندازه‌گیری ضخامت ماکولا ندارد، اما چنانچه در اندازه‌گیری‌ها نواحی محیطی‌تر (3 تا 6 میلیمتر مرکزی در ETDRS) اهمیت داشته باشد، استفاده تکنسین از یک روش (گشاد گردن یا گشاد نکردن مردمک) در تمامی پیگیری‌ها مناسب‌تر است. درحالی‌که در پیگیری نتایج در 3 میلیمتر مرکزی، اندازه‌گیری با قطره و بدون آن تفاوت معنی‌داری نخواهد داشت.
در مجموع، این مطالعه نشان می‌دهد که اندازه‌گیری ضخامت ماکولا با استفاده از دستگاه Spectral domain Cirrus OCT در افراد در محدوده سنی 20 تا 50 سال و عیب انکساری کمتر از 6 دیوپتر و آستیگمات کمتر از 3 دیوپتر تکرارپذیری و پایایی قابل‌قبولی دارد. با توجه به اینکه در نواحی N2 و I2 از نظر آماری قدر مطلق میانگین اختلاف 3 اندازه‌گیری، تفاوت معنی‌داری داشت، به نظر می‌رسد در اندازه‌گیری‌هایی که 3 تا 6 میلیمتر مرکزی برای ما مهم باشد، استفاده از یک روش ثابت یعنی قطره ریختن یا نریختن در پیگیری‌های بیمار مناسب‌تر باشد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این تحقیق مورد تأیید کمیته اخلاق دانشگاه علوم‌پزشکی گیلان قرار گرفته است. در این مطالعه کلیه اصول و استاندارد‌های کمیته ملی اخلاق رعایت شده است. پیش‌نویس این تحقیق را کمیته اخلاق دانشگاه علوم‌پزشکی گیلان ارزیابی و تصویب کرد (تأییدیه شماره 3/132/2415/پ مورخ 1400/9/28) و تمام اصول اخلاقی هلسینکی رعایت شد. شرکت‌کنندگان اجازه داشتند هر زمان که مایل بودند از پژوهش خارج شوند. همچنین همه شرکت‌کنندگان در جریان روند پژوهش بودند. اطلاعات آن‌ها نیز محرمانه نگه داشته شد.
حامی مالی
این مطالعه حامی مالی ندارد.
مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی و طراحی مطالعه: مریم دوراندیش، یوسف علیزاده؛ کسب، تحلیل و تفسیر داده‌ها: مریم دوراندیش، یوسف علیزاده، احسان کاظم‌نژاد لیلی ، نوشین نیماسا؛ تهیه پیش‌نویس دست‌نوشته: یوسف علیزاده، حسن بهبودی، مریم دوراندیش، شیلا کیانمهر، نوشین نیماسا؛ بازبینی نقادانه دست‌نوشته برای محتوای فکری مهم: یوسف علیزاده، حسن بهبودی، مریم دوراندیش، شیلا کیانمهر؛ تحلیل آماری: یوسف علیزاده، احسان کاظم نژاد لیلی؛ جذب منابع مالی: یوسف علیزاده؛ حمایت اداری، فنی یا موادی: یوسف علیزاده؛ نظارت بر مطالعه: مریم دوراندیش
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
در این مطالعه پایایی و تکرارپذیری اندازه‌گیری ضخامت ماکولا با استفاده از دستگاه Spectral domain Cirrus OCT در 44 چشم از 44 فرد سالم قبل و پس از گشاد کردن مردمک بررسی شد.
نتایج این مطالعه نشان داد اندازه‌گیری ضخامت ماکولا قبل و بعد از گشاد کردن مردمک با استفاده از دستگاه Spectral domain Cirrus OCT تکرارپذیری و پایایی قابل‌قبولی دارد. تکرارپذیری و پایایی در اندازه‌گیری ضخامت ماکولا در نواحی نه‌گانه تعریف شده مطالعه رتیوپاتی دیابتی در درمان اولیه با استفاده از پروتکل Macular cube 512 در 128 scan بسیار خوب بوده است (ضریب همبستگی داخلی 0/90 تا 0/99). مطالعات متعددی در این زمینه با استفاده از دستگاه‌های مختلفSpectral domain و Time domain انجام شده است که روی هم رفته نتایج قابل‌قبولی را نشان داده‌اند [13 ,14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21 ,7 ,2]. اما در اکثر این مطالعات اندازه‌گیری بعد از گشاد کردن مردمک انجام شده است. از آنجا که اندازه‌گیری ضخامت ماکولا و به‌خصوص 3 میلیمتر مرکزی آن نقش مهمی در ارزیابی افراد مبتلا به بیماری‌های لکه زرد در شروع درمان و بررسی پاسخ آن‌ها به درمان دارد، تکرارپذیری و پایایی این روش تصویربرداری (به‌ویژه در موارد بدون گشاد کردن مردمک)، می‌تواند تأکیدی بر قابل‌اعتماد بودن این دستگاه در تشخیص و پیگیری بیماری‌های لکه زرد باشد.
در این مطالعه بیشترین تکرارپذیری قبل از قطره در ناحیه N1 با قدر مطلق میانگین اختلاف 3 اندازه‌گیری 48/2±4/2 4 و ضریب همبستگی داخلی= 0/99 (فاصله اطمینان 95 درصد، 0/994-0/983) و بیشترین تکرارپذیری پس از قطره در ناحیه C با قدر مطلق میانگین اختلاف 3 اندازه‌گیری 6/9±4/42 و ضریب همبستگی داخلی=0/95 (فاصله اطمینان 95 درصد، 0/971-0/943) به دست آمد. در نواحی N2 و I2 از نظر آماری قدر مطلق میانگین اختلاف 3 اندازه‌گیری تفاوت معنی‌داری داشت. بروس و همکاران [7] ضخامت ماکولا در 12 داوطلب سالم را قبل و بعد از گشادکردن مردمک با دستگاه (Spectral domain) Topcon 3D OCT-1000 بررسی کردند. در مطالعه آن‌ها اختلاف تا 6 میکرومتر در اندازه‌گیری، به‌عنوان تکرارپذیری قابل‌قبول در نظر گرفته شد. آن‌ها هیچ تفاوت معناداری بین تکرار اسکن‌ها مشاهده نکردند. همچنین تفاوت معناداری بین نتایج قبل و بعد از ریختن قطره به دست نیامد. اما در این مطالعه تکرارپذیری در 9 ناحیه تعریف‌شده مطالعه رتیوپاتی دیابتی در درمان اولیه به تفکیک ذکر نشده است و تنها نتایج تکرارپذیری درمجموع اندازه‌گیری‌های هر چشم نشان داده شده است. پولیتو و همکاران [18] تکرارپذیری و پایایی اندازه‌گیری ضخامت ماکولا را با استفاده از دستگاه (Time domain) Stratus OCT در 10 چشم قبل و پس از ریختن قطره بررسی کردند. در این مطالعه بیشترین تکرارپذیری قبل از ریختن قطره در نواحی N2 ،N1 ،I1 و C با ضریب همبستگی داخلی=0/99 و کمترین تکرارپذیری قبل از ریختن قطره در ناحیه T2 ضریب همبستگی داخلی=0/80 و بیشترین تکرارپذیری پس از ریختن قطره در نواحی S1 ،C با ضریب همبستگی داخلی=0/98 و کمترین تکرارپذیری پس از ریختن قطره در ناحیه T2 با ضریب همبستگی داخلی=0/86 به دست آمد. در مطالعه ما نیز بیشترین تکرارپذیری قبل از ریختن قطره در ناحیه N1، بیشترین میزان تکرارپذیری بعد از ریختن قطره در ناحیه C و کمترین میزان تکرارپذیری قبل از ریختن قطره در ناحیه I2 دیده شد که با این مطالعه همخوانی دارد. گراسیا مارتین و همکاران [17] در مطالعه خود تکرارپذیری اندازه‌گیری ضخامت ماکولا را به کمک دستگاه Cirrus Fourier-domain OCT در 72 چشم ارزیابی کردند. اندازه‌گیری‌ها بدون گشاد کردن مردمک انجام شد. به‌طور‌کلی نشان داده شد که این دستگاه تکرارپذیری بسیار بالایی دارد. آن‌ها نشان دادند که ناحیه N1 در بین نواحی نه‌گانه بیشترین تکرارپذیری را دارد (ضریب همبستگی داخلی=0/992) که با مطالعه ما همخوانی دارد.
علت بالابودن تکرارپذیری اندازه‌گیری ضخامت ماکولا با استفاده از دستگاه Spectral domain Cirrus OCT این است که اندازه‌گیری با این دستگاه وضوح بیشتر، استفاده بالینی راحت‌تر و دقت تشخیصی بالقوه بالاتری دارد. وضوح محوری دستگاه 5 میکرون و سرعت اسکن، 26000 A اسکن در ثانیه است. همچنین سرعت آن 65 بار بیشتر از Time domain OCT است و وضوح آن تقریباً 2 برابر سایر دستگاه‌های Time Domain است که کلیه این عوامل تکرارپذیری خوبی در اندازه‌گیری ضخامت ماکولا را با این دستگاه سبب می‌شود.
مطالعه ما نشان می‌دهد اندازه‌گیری ضخامت ماکولا در نواحی نه‌گانه تکرارپذیری قابل‌قبولی دارد. از‌آنجا‌که ضخامت ماکولا در بررسی بیماری‌های ماکولا عمدتاً در 3 میلیمتر مرکزی اهمیت دارد، با توجه به نتایج به نظر می‌رسد اندازه‌گیری با استفاده از قطره یا بدون استفاده از آن در جلسات مختلف تأثیر چندانی در تکرارپذیری اندازه‌گیری ضخامت ماکولا ندارد، اما چنانچه در اندازه‌گیری‌ها نواحی محیطی‌تر (3 تا 6 میلیمتر مرکزی در ETDRS) اهمیت داشته باشد، استفاده تکنسین از یک روش (گشاد گردن یا گشاد نکردن مردمک) در تمامی پیگیری‌ها مناسب‌تر است. درحالی‌که در پیگیری نتایج در 3 میلیمتر مرکزی، اندازه‌گیری با قطره و بدون آن تفاوت معنی‌داری نخواهد داشت.
در مجموع، این مطالعه نشان می‌دهد که اندازه‌گیری ضخامت ماکولا با استفاده از دستگاه Spectral domain Cirrus OCT در افراد در محدوده سنی 20 تا 50 سال و عیب انکساری کمتر از 6 دیوپتر و آستیگمات کمتر از 3 دیوپتر تکرارپذیری و پایایی قابل‌قبولی دارد. با توجه به اینکه در نواحی N2 و I2 از نظر آماری قدر مطلق میانگین اختلاف 3 اندازه‌گیری، تفاوت معنی‌داری داشت، به نظر می‌رسد در اندازه‌گیری‌هایی که 3 تا 6 میلیمتر مرکزی برای ما مهم باشد، استفاده از یک روش ثابت یعنی قطره ریختن یا نریختن در پیگیری‌های بیمار مناسب‌تر باشد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این تحقیق مورد تأیید کمیته اخلاق دانشگاه علوم‌پزشکی گیلان قرار گرفته است. در این مطالعه کلیه اصول و استاندارد‌های کمیته ملی اخلاق رعایت شده است. پیش‌نویس این تحقیق را کمیته اخلاق دانشگاه علوم‌پزشکی گیلان ارزیابی و تصویب کرد (تأییدیه شماره 3/132/2415/پ مورخ 1400/9/28) و تمام اصول اخلاقی هلسینکی رعایت شد. شرکت‌کنندگان اجازه داشتند هر زمان که مایل بودند از پژوهش خارج شوند. همچنین همه شرکت‌کنندگان در جریان روند پژوهش بودند. اطلاعات آن‌ها نیز محرمانه نگه داشته شد.
حامی مالی
این مطالعه حامی مالی ندارد.
مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی و طراحی مطالعه: مریم دوراندیش، یوسف علیزاده؛ کسب، تحلیل و تفسیر داده‌ها: مریم دوراندیش، یوسف علیزاده، احسان کاظم‌نژاد لیلی ، نوشین نیماسا؛ تهیه پیش‌نویس دست‌نوشته: یوسف علیزاده، حسن بهبودی، مریم دوراندیش، شیلا کیانمهر، نوشین نیماسا؛ بازبینی نقادانه دست‌نوشته برای محتوای فکری مهم: یوسف علیزاده، حسن بهبودی، مریم دوراندیش، شیلا کیانمهر؛ تحلیل آماری: یوسف علیزاده، احسان کاظم نژاد لیلی؛ جذب منابع مالی: یوسف علیزاده؛ حمایت اداری، فنی یا موادی: یوسف علیزاده؛ نظارت بر مطالعه: مریم دوراندیش
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
References
1.Bressler SB, Edwards AR, Andreoli CM, Edwards PA, Glassman AR, Jaffe GJ, et al. Reproducibility of optovue RTVue optical coherence tomography retinal thickness measurements and conversion to equivalent zeiss stratus metrics in diabetic macular edema. Translational Vision Science & Technology. 2015; 4(1):5. [DOI:10.1167/tvst.4.1.5] [PMID] [PMCID]
2.Tepelus TC, Hariri AH, Balasubramanian S, Sadda SR. Reproducibility of macular thickness measurements in eyes affected by dry age-related macular degeneration from two different sd-oct instruments. Ophthalmic Surgery, Lasers and Imaging retina. 2018; 49(6):410-5. [DOI:10.3928/23258160-20180601-05] [PMID]
3.Hong S, Kim CY, Lee WS, Seong GJ. Reproducibility of peripapillary retinal nerve fiber layer thickness with spectral domain cirrus high-definition optical coherence tomography in normal eyes. Japanese Journal of Ophthalmology. 2010; 54(1):43-7. [DOI:10.1007/s10384-009-0762-8] [PMID]
4.Parravano M, Oddone F, Boccassini B, Menchini F, Chiaravalloti A, Schiavone M, et al. Reproducibility of macular thickness measurements using cirrus sd-oct in neovascular age-related macular degeneration. Investigative Ophthalmology & Visual Science. 2010;51(9):4788-91. [DOI:10.1167/iovs.09-4976] [PMID]
5.Alizadeh Y, Panjtanpanah MR, Mohammadi MJ, Behboudi H, Kazemnezhad Leili E. Reproducibility of optical coherence tomography retinal nerve fiber layer thickness measurements before and after pupil dilation. Journal of Ophthalmic & Vision Research. 2014; 9(1):38. [PMID] [PMCID]
6.Kakinoki M, Sawada O, Sawada T, Kawamura H, Ohji M. Comparison of macular thickness between cirrus hd-oct and stratus oct. Ophthalmic Surgery, Lasers and Imaging Retina. 2009; 40(2):135-40. [DOI:10.3928/15428877-20090301-09] [PMID]
7.Bruce A, Pacey IE, Dharni P, Scally AJ, Barrett BT. Repeatability and reproducibility of macular thickness measurements using fourier domain optical coherence tomography. The Open Ophthalmology Journal. 2009; 3:10-4. [DOI:10.2174/1874364100903010010] [PMID] [PMCID]
8.Muscat S, Parks S, Kemp E, Keating D. Repeatability and reproducibility of macular thickness measurements with the Humphrey OCT system. Investigative Ophthalmology & Visual Science. 2002; 43(2):490-5. [PMID]
9.Massa G, Vidotti V, Cremasco F, Lupinacci A, Costa V. Influence of pupil dilation on retinal nerve fibre layer measurements with spectral domain OCT. Eye. 2010; 24(9):1498-502. [DOI:10.1038/eye.2010.72] [PMID]
10.Savini G, Carbonelli M, Parisi V, Barboni P. Effect of pupil dilation on retinal nerve fibre layer thickness measurements and their repeatability with cirrus hd-oct. Eye. 2010; 24(9):1503-8. [DOI:10.1038/eye.2010.66] [PMID]
11.Smith M, Frost A, Graham CM, Shaw S. Effect of pupillary dilatation on glaucoma assessments using optical coherence tomography. British Journal of Ophthalmology. 2007; 91(12):1686-90. [DOI:10.1136/bjo.2006.113134] [PMID] [PMCID]
12.Huang J, Liu X, Wu Z, Xiao H, Dustin L, Sadda S. Macular thickness measurements in normal eyes with time domain and fourier domain optical coherence tomography. Retina. 2009; 29(7):980-7. [DOI:10.1097/IAE.0b013e3181a2c1a7] [PMID] [PMCID]
13.Leung CK-s, Cheung CY-l, Weinreb RN, Lee G, Lin D, Pang CP, et al. Comparison of macular thickness measurements between time domain and spectral domain optical coherence tomography. Investigative Ophthalmology & Visual Science. 2008; 49(11):4893-7. [DOI:10.1167/iovs.07-1326] [PMID]
14.Paunescu LA, Schuman JS, Price LL, Stark PC, Beaton S, Ishikawa H, et al. Reproducibility of nerve fiber thickness, macular thickness, and optic nerve head measurements using StratusOCT. Investigative Ophthalmology & Visual Science. 2004; 45(6):1716-24. [DOI:10.1167/iovs.03-0514] [PMID] [PMCID]
15.Wolf-Schnurrbusch UE, Ceklic L, Brinkmann CK, Iliev ME, Frey M, Rothenbuehler SP, et al. Macular thickness measurements in healthy eyes using six different optical coherence tomography instruments. Investigative Ophthalmology & Visual Science. 2009; 50(7):3432-7. [DOI:10.1167/iovs.08-2970] [PMID]
16.Hsu SY, Wu YK, Tung IC, Tsai RK. The repeatability of retinal nerve fiber layer and macular thickness measurements before and after pupillary dilation using optical coherence tomography. Tzu Chi Medical Journal. 2006; 18(2):109-12. [Link]
17.Garcia-Martin E, Pinilla I, Idoipe M, Fuertes I, Pueyo V. Intra and interoperator reproducibility of retinal nerve fibre and macular thickness measurements using cirrus fourier-domain oct. Acta Ophthalmologica. 2011; 89(1):e23-9. [DOI:10.1111/j.1755-3768.2010.02045.x] [PMID]
18.Polito A, Del Borrello M, Isola M, Zemella N, Bandello F. Repeatability and reproducibility of fast macular thickness mapping with stratus optical coherence tomography. Archives of Ophthalmology. 2005; 123(10):1330-7. [DOI:10.1001/archopht.123.10.1330] [PMID]
19.Bressler SB, Edwards AR, Chalam KV, Bressler NM, Glassman AR, Jaffe GJ, et al. Reproducibility of spectral-domain optical coherence tomography retinal thickness measurements and conversion to equivalent time-domain metrics in diabetic macular edema. JAMA Ophthalmology. 2014; 132(9):1113-22. [DOI:10.1001/jamaophthalmol.2014.1698] [PMID] [PMCID]
20.Fiore T, Androudi S, Iaccheri B, Lupidi M, Fabrizio G, Fruttini D, et al. Repeatability and reproducibility of retinal thickness measurements in diabetic patients with spectral domain optical coherence tomography. Current Eye Research. 2013; 38(6):674-9. [DOI:10.3109/02713683.2013.781191] [PMID]
2.Tepelus TC, Hariri AH, Balasubramanian S, Sadda SR. Reproducibility of macular thickness measurements in eyes affected by dry age-related macular degeneration from two different sd-oct instruments. Ophthalmic Surgery, Lasers and Imaging retina. 2018; 49(6):410-5. [DOI:10.3928/23258160-20180601-05] [PMID]
3.Hong S, Kim CY, Lee WS, Seong GJ. Reproducibility of peripapillary retinal nerve fiber layer thickness with spectral domain cirrus high-definition optical coherence tomography in normal eyes. Japanese Journal of Ophthalmology. 2010; 54(1):43-7. [DOI:10.1007/s10384-009-0762-8] [PMID]
4.Parravano M, Oddone F, Boccassini B, Menchini F, Chiaravalloti A, Schiavone M, et al. Reproducibility of macular thickness measurements using cirrus sd-oct in neovascular age-related macular degeneration. Investigative Ophthalmology & Visual Science. 2010;51(9):4788-91. [DOI:10.1167/iovs.09-4976] [PMID]
5.Alizadeh Y, Panjtanpanah MR, Mohammadi MJ, Behboudi H, Kazemnezhad Leili E. Reproducibility of optical coherence tomography retinal nerve fiber layer thickness measurements before and after pupil dilation. Journal of Ophthalmic & Vision Research. 2014; 9(1):38. [PMID] [PMCID]
6.Kakinoki M, Sawada O, Sawada T, Kawamura H, Ohji M. Comparison of macular thickness between cirrus hd-oct and stratus oct. Ophthalmic Surgery, Lasers and Imaging Retina. 2009; 40(2):135-40. [DOI:10.3928/15428877-20090301-09] [PMID]
7.Bruce A, Pacey IE, Dharni P, Scally AJ, Barrett BT. Repeatability and reproducibility of macular thickness measurements using fourier domain optical coherence tomography. The Open Ophthalmology Journal. 2009; 3:10-4. [DOI:10.2174/1874364100903010010] [PMID] [PMCID]
8.Muscat S, Parks S, Kemp E, Keating D. Repeatability and reproducibility of macular thickness measurements with the Humphrey OCT system. Investigative Ophthalmology & Visual Science. 2002; 43(2):490-5. [PMID]
9.Massa G, Vidotti V, Cremasco F, Lupinacci A, Costa V. Influence of pupil dilation on retinal nerve fibre layer measurements with spectral domain OCT. Eye. 2010; 24(9):1498-502. [DOI:10.1038/eye.2010.72] [PMID]
10.Savini G, Carbonelli M, Parisi V, Barboni P. Effect of pupil dilation on retinal nerve fibre layer thickness measurements and their repeatability with cirrus hd-oct. Eye. 2010; 24(9):1503-8. [DOI:10.1038/eye.2010.66] [PMID]
11.Smith M, Frost A, Graham CM, Shaw S. Effect of pupillary dilatation on glaucoma assessments using optical coherence tomography. British Journal of Ophthalmology. 2007; 91(12):1686-90. [DOI:10.1136/bjo.2006.113134] [PMID] [PMCID]
12.Huang J, Liu X, Wu Z, Xiao H, Dustin L, Sadda S. Macular thickness measurements in normal eyes with time domain and fourier domain optical coherence tomography. Retina. 2009; 29(7):980-7. [DOI:10.1097/IAE.0b013e3181a2c1a7] [PMID] [PMCID]
13.Leung CK-s, Cheung CY-l, Weinreb RN, Lee G, Lin D, Pang CP, et al. Comparison of macular thickness measurements between time domain and spectral domain optical coherence tomography. Investigative Ophthalmology & Visual Science. 2008; 49(11):4893-7. [DOI:10.1167/iovs.07-1326] [PMID]
14.Paunescu LA, Schuman JS, Price LL, Stark PC, Beaton S, Ishikawa H, et al. Reproducibility of nerve fiber thickness, macular thickness, and optic nerve head measurements using StratusOCT. Investigative Ophthalmology & Visual Science. 2004; 45(6):1716-24. [DOI:10.1167/iovs.03-0514] [PMID] [PMCID]
15.Wolf-Schnurrbusch UE, Ceklic L, Brinkmann CK, Iliev ME, Frey M, Rothenbuehler SP, et al. Macular thickness measurements in healthy eyes using six different optical coherence tomography instruments. Investigative Ophthalmology & Visual Science. 2009; 50(7):3432-7. [DOI:10.1167/iovs.08-2970] [PMID]
16.Hsu SY, Wu YK, Tung IC, Tsai RK. The repeatability of retinal nerve fiber layer and macular thickness measurements before and after pupillary dilation using optical coherence tomography. Tzu Chi Medical Journal. 2006; 18(2):109-12. [Link]
17.Garcia-Martin E, Pinilla I, Idoipe M, Fuertes I, Pueyo V. Intra and interoperator reproducibility of retinal nerve fibre and macular thickness measurements using cirrus fourier-domain oct. Acta Ophthalmologica. 2011; 89(1):e23-9. [DOI:10.1111/j.1755-3768.2010.02045.x] [PMID]
18.Polito A, Del Borrello M, Isola M, Zemella N, Bandello F. Repeatability and reproducibility of fast macular thickness mapping with stratus optical coherence tomography. Archives of Ophthalmology. 2005; 123(10):1330-7. [DOI:10.1001/archopht.123.10.1330] [PMID]
19.Bressler SB, Edwards AR, Chalam KV, Bressler NM, Glassman AR, Jaffe GJ, et al. Reproducibility of spectral-domain optical coherence tomography retinal thickness measurements and conversion to equivalent time-domain metrics in diabetic macular edema. JAMA Ophthalmology. 2014; 132(9):1113-22. [DOI:10.1001/jamaophthalmol.2014.1698] [PMID] [PMCID]
20.Fiore T, Androudi S, Iaccheri B, Lupidi M, Fabrizio G, Fruttini D, et al. Repeatability and reproducibility of retinal thickness measurements in diabetic patients with spectral domain optical coherence tomography. Current Eye Research. 2013; 38(6):674-9. [DOI:10.3109/02713683.2013.781191] [PMID]
21.Sood A, Paliwal RO, Mishra RY. Reproducibility of retinal nerve fiber layer and macular thickness measurements using spectral domain optical coherence tomography. Galician Medical Journal. 2021; 28(4):E202147. [DOI:10.21802/gmj.2021.4.7]
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تماس با ما
مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان
رشت - دانشگاه علوم پزشکی گیلان - معاوت تحقیقات و فناوری - دفتر مجله
کد پستی : 93345-41938
تلفن نمابر: 0133330939
وبسایت: http://journal.gums.ac.ir
ایمیل: medjour@gums.ac.ir
