دوره 32، شماره 1 - ( 1-1402 )
جلد 32 شماره 1 صفحات 7-2 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Aghsaei Fard M. Clinical Applications of Optical Coherence Tomography in Ophthalmology. JGUMS 2023; 32 (1) :2-7
URL: http://journal.gums.ac.ir/article-1-2553-fa.html
URL: http://journal.gums.ac.ir/article-1-2553-fa.html
اقصایی فرد مسعود. کاربردهای بالینی اپتیکال کوهرنس توموگرافی (OCT) در چشم‌پزشکی. مجله علوم پزشکی گیلان. 1402; 32 (1) :2-7
گروه چشم‌پزشکی، دانشکده پزشکی، بیمارستان فارابی، دانشگاه علوم‌پزشکی تهران، تهران، ایران. ، masood219@gmail.com
متن کامل [PDF 1369 kb]
(276 دریافت)
| چکیده (HTML) (700 مشاهده)
References
متن کامل: (211 مشاهده)
سردبیر محترم
من مقاله جالب علیزاده و همکاران [1] را در شماره اخیر مطالعه کردم و در نظر داشتم نکاتی راجع به کاربرد دستگاه اپتیکال کوهرنس توموگرافی در چشم‌پزشکی و بررسی بیماری‌های عصب بینایی بیان کنم. همان‌گونه که علیزاده و همکاران بیان کردند OCT در تشخیص و پیگیری بیماری‌های شبکیه و عصب باتوجه‌به تکرارپذیری بالایی که دارد جایگاه مهمی پیدا کرده است. در این مقاله من به نقش OCT در بررسی ایسکمی عصب بینایی و تجارب و مقالات خودم در این حیطه می‌پردازم و سپس نقش OCT آنژیوگرافی و پیشرفت‌های اخیر در این حیطه و سرانجام نقش هوش مصنوعی در چشم‌پزشکی را مرور می‌کنم.
ایسکمی عصب بینایی از علل شایع کاهش حاد بینایی است و هنوز پاتوفیزیولوژی و علت بیماری به‌طور کامل مشخص نشده است. در اوایل شروع تصویربرداری با OCT ضخامت لایه عصبی در این بیماری اندازه‌گیری می‌شد. این لایه در افراد نرمال در حدود 100 میکرون است و در ایسکمی عصب بینایی بعد از حدود 6 تا 8 هفته کاهش می‌یابد، اما در اوایل بیماری به‌دلیل ورم عصب بینایی، اندازه‌گیری دقت کافی ندارد [2]. با پیشرفت OCT همان‌طور که در مقاله علیزاده و همکاران [1] اشاره شده است، ضخامت ماکولا و لایه گانگلیون در ماکولا به‌عنوان محل شروع آسیب لایه عصبی اندازه‌گیری شد. ما ضخامت لایه گانگلیون را در ایسکمی عصب در فواصل 1 ماه و 3 ماه بعد از کاهش دید اندازه‌گیری کردیم و نشان دادیم آسیب گانگلیون سل در ناحیه ماکولا زودتر از لایه دور عصب رخ می‌دهد، بنابراین در بررسی پروگنوز بیماری در مراحل اولیه می‌تواند به کار رود [3].
با پیشرفت بیشتر OCT امکان تصویربرداری از لایه‌های عمقی عصب بینایی امکان‌پذیر شد و ما توانستیم لایه لامینا کریبروزا که در عمق عصب وجود دارد را تصویربرداری و ضخامت لایه پره‌لامینار را اندازه‌گیری کنیم [4]. به‌طور جالب در ایسکمی عصب بینایی لایه پره‌لامینار عصب بینایی ضخیم‌تر از افراد نرمال است که مطالعات بعدی ما نشان داد این به خاطر ضخامت زیاد کورویید دور عصب است. به‌عبارت دیگر علت اصلی ایسکمی عصب، ضخامت زیاد کورویید دور عصب (پاکی کورویید) است که باعث به جلو راندن ناحیه پره‌لامینار و کمپرس عروق سیلیاری دور عصب می‌شود و این شبیه سندروم کمپارتمنت باعث کاهش خون‌رسانی و ایسکمی عصب می‌شود. ما اولین‌بار در سال 2015 به ضخامت زیادکورویید دور عصب در ایسکمی عصب اشاره کردیم و مقالات متعدد این موضوع را تأیید کردند [5, 6].
با ابداع OCT آنژیوگرافی امکان تصویربرداری از عروق دور عصب و ماکولا بدون تزریق ماده حاجب فراهم شد [7]. در ابتدا به نظر می‌رسید آنژیوگرافی عروق مسئول ایسکمی را نشان می‌دهد، اما مشخص شد امکان تصویربرداری عروق عمقی سر عصب که مسئول ایسکمی هستند، وجود ندارد و OCT آنژیوگرافی فقط عروق سطحی را که در لایه عصبی هستند، نشان می‌دهد [8]. ما در مطالعات خودمان نشان دادیم عروق دور عصب ثانویه به هر نوع آسیب لایه عصبی کاهش پیدا می‌کند و این کاهش عروقی متمایز‌کننده ایسکی عصب و التهاب عصب نیست [9]. برای مثال در گلوکوم هم عروق دور عصب مشابه ایسکمی کاهش می‌یابد. به‌طور جالب آسیب لایه عصبی و عروقی با میدان دید هم هماهنگی دارد [10]. OCT، آنژیوگرافی امکان تصویربرداری عروق کوچک کورویید دور عصب را هم فراهم کرده است.
در چندین مقاله، عروق کوچک کورویید در ایسکمی عصب و گلوکوم را مقایسه کردیم. با وجود اینکه کاهش عروق لایه سطحی در هر 2 بیماری به‌علت آسیب لایه عصبی یکسان بود، عروق کوچک کورویید فقط در گلوکوم آسیب را نشان می‌دادند که نشانگر نقش اولیه کاهش عروق کوچک کورویید در پاتوفیزیولوژی گلوکوم است. این کاهش عروقی در ایسکمی عصب وجود نداشت و همان‌طور که قبلاً اشاره شد حتی افزایش ضخامت این لایه در ایسکمی وجود دارد [11]. قضیه آسیب عروق کوچک کورویید در گلوکوم منحصر به گلوکوم زاویه باز است و در گلوکوم زاویه بسته کاهش عروق دیده نمی‌شود [12].
سرانجام راجع به کاربرد هوش مصنوعی در چشم‌پزشکی و سگمنت کردن لایه‌ها در OCT مطالبی را ذکر می کنم. بیشترین کاربرد هوش مصنوعی تشخیص بیماری‌ها از روی عکس فوندوس است. این‌گونه که ابتدا نرم‌افزار تعداد زیادی عکس فوندوس با تشخیص معلوم را می‌بیند و از روی آن‌ها یاد می‌گیرد و سپس وقتی تصویر فوندوس نامشخص را به شبکه نرم‌افزاری نشان می‌دهند، این بار خود شبکه نرم‌افزاری تشخیص می‌دهد.
در یک مطالعه بزرگ بین‌قاره‌ای نشان دادیم هوش مصنوعی به‌خوبی چشم‌پزشک می‌تواند پاپیلادما را از ایسکمی عصب و دروزن عصب افتراق بدهد [13]. اگر این نرم‌افزار‌ها در اورژانس‌ها به کار گرفته شوند حتی بدون حضور متخصص چشم می‌توانند علت ورم عصب بینایی را تعیین کنند. قضیه دیگر کاربرد هوش مصنوعی در تعیین حدود لایه‌های عصبی OCT است. تا به امروز بعد از انجام OCT لایه‌های شبکیه توسط نرم‌افزار دستگاه OCT از هم جدا و ضخامت‌ها اندازه‌گیری می‌شود، اما به‌علت کاهش ضخامت یا افزایش ضخامت ناشی از بیماری این نوع اندازه‌گیری و مشخص کردن لایه‌ها ممکن است دقیق نباشد، بنابراین از هوش مصنوعی برای تعیین محدوده این لایه‌ها استفاده شد [14].
در یک مطالعه نشان دادیم در ایسکمی عصب بینایی به‌علت آسیب عصب و کیفیت پایین تصاویر تعیین حدود لایه عصبی و سگمنتاسیون لایه‌ها توسط ماشین OCT ممکن است دقیق نباشد و باید از سگمنت دستی یا از هوش مصنوعی استفاده کرد [15].
به‌طور خلاصه، تصویربرداری OCT در پیگیری و تشخیص بیماری‌های چشم‌پزشکی کمک زیادی انجام می‌دهد و قابلیت تکرار بالای آن همان‌طور که در مقاله علیزاده بیان شد، تحولی در علم چشم‌پزشکی است.
ملاحظات اخلاقی
حامی مالی
این پژوهش هیچ‌گونه کمک مالی از سازمانی‌های دولتی، خصوصی و غیرانتفاعی دریافت نکرده است.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
من مقاله جالب علیزاده و همکاران [1] را در شماره اخیر مطالعه کردم و در نظر داشتم نکاتی راجع به کاربرد دستگاه اپتیکال کوهرنس توموگرافی در چشم‌پزشکی و بررسی بیماری‌های عصب بینایی بیان کنم. همان‌گونه که علیزاده و همکاران بیان کردند OCT در تشخیص و پیگیری بیماری‌های شبکیه و عصب باتوجه‌به تکرارپذیری بالایی که دارد جایگاه مهمی پیدا کرده است. در این مقاله من به نقش OCT در بررسی ایسکمی عصب بینایی و تجارب و مقالات خودم در این حیطه می‌پردازم و سپس نقش OCT آنژیوگرافی و پیشرفت‌های اخیر در این حیطه و سرانجام نقش هوش مصنوعی در چشم‌پزشکی را مرور می‌کنم.
ایسکمی عصب بینایی از علل شایع کاهش حاد بینایی است و هنوز پاتوفیزیولوژی و علت بیماری به‌طور کامل مشخص نشده است. در اوایل شروع تصویربرداری با OCT ضخامت لایه عصبی در این بیماری اندازه‌گیری می‌شد. این لایه در افراد نرمال در حدود 100 میکرون است و در ایسکمی عصب بینایی بعد از حدود 6 تا 8 هفته کاهش می‌یابد، اما در اوایل بیماری به‌دلیل ورم عصب بینایی، اندازه‌گیری دقت کافی ندارد [2]. با پیشرفت OCT همان‌طور که در مقاله علیزاده و همکاران [1] اشاره شده است، ضخامت ماکولا و لایه گانگلیون در ماکولا به‌عنوان محل شروع آسیب لایه عصبی اندازه‌گیری شد. ما ضخامت لایه گانگلیون را در ایسکمی عصب در فواصل 1 ماه و 3 ماه بعد از کاهش دید اندازه‌گیری کردیم و نشان دادیم آسیب گانگلیون سل در ناحیه ماکولا زودتر از لایه دور عصب رخ می‌دهد، بنابراین در بررسی پروگنوز بیماری در مراحل اولیه می‌تواند به کار رود [3].
با پیشرفت بیشتر OCT امکان تصویربرداری از لایه‌های عمقی عصب بینایی امکان‌پذیر شد و ما توانستیم لایه لامینا کریبروزا که در عمق عصب وجود دارد را تصویربرداری و ضخامت لایه پره‌لامینار را اندازه‌گیری کنیم [4]. به‌طور جالب در ایسکمی عصب بینایی لایه پره‌لامینار عصب بینایی ضخیم‌تر از افراد نرمال است که مطالعات بعدی ما نشان داد این به خاطر ضخامت زیاد کورویید دور عصب است. به‌عبارت دیگر علت اصلی ایسکمی عصب، ضخامت زیاد کورویید دور عصب (پاکی کورویید) است که باعث به جلو راندن ناحیه پره‌لامینار و کمپرس عروق سیلیاری دور عصب می‌شود و این شبیه سندروم کمپارتمنت باعث کاهش خون‌رسانی و ایسکمی عصب می‌شود. ما اولین‌بار در سال 2015 به ضخامت زیادکورویید دور عصب در ایسکمی عصب اشاره کردیم و مقالات متعدد این موضوع را تأیید کردند [5, 6].
با ابداع OCT آنژیوگرافی امکان تصویربرداری از عروق دور عصب و ماکولا بدون تزریق ماده حاجب فراهم شد [7]. در ابتدا به نظر می‌رسید آنژیوگرافی عروق مسئول ایسکمی را نشان می‌دهد، اما مشخص شد امکان تصویربرداری عروق عمقی سر عصب که مسئول ایسکمی هستند، وجود ندارد و OCT آنژیوگرافی فقط عروق سطحی را که در لایه عصبی هستند، نشان می‌دهد [8]. ما در مطالعات خودمان نشان دادیم عروق دور عصب ثانویه به هر نوع آسیب لایه عصبی کاهش پیدا می‌کند و این کاهش عروقی متمایز‌کننده ایسکی عصب و التهاب عصب نیست [9]. برای مثال در گلوکوم هم عروق دور عصب مشابه ایسکمی کاهش می‌یابد. به‌طور جالب آسیب لایه عصبی و عروقی با میدان دید هم هماهنگی دارد [10]. OCT، آنژیوگرافی امکان تصویربرداری عروق کوچک کورویید دور عصب را هم فراهم کرده است.
در چندین مقاله، عروق کوچک کورویید در ایسکمی عصب و گلوکوم را مقایسه کردیم. با وجود اینکه کاهش عروق لایه سطحی در هر 2 بیماری به‌علت آسیب لایه عصبی یکسان بود، عروق کوچک کورویید فقط در گلوکوم آسیب را نشان می‌دادند که نشانگر نقش اولیه کاهش عروق کوچک کورویید در پاتوفیزیولوژی گلوکوم است. این کاهش عروقی در ایسکمی عصب وجود نداشت و همان‌طور که قبلاً اشاره شد حتی افزایش ضخامت این لایه در ایسکمی وجود دارد [11]. قضیه آسیب عروق کوچک کورویید در گلوکوم منحصر به گلوکوم زاویه باز است و در گلوکوم زاویه بسته کاهش عروق دیده نمی‌شود [12].
سرانجام راجع به کاربرد هوش مصنوعی در چشم‌پزشکی و سگمنت کردن لایه‌ها در OCT مطالبی را ذکر می کنم. بیشترین کاربرد هوش مصنوعی تشخیص بیماری‌ها از روی عکس فوندوس است. این‌گونه که ابتدا نرم‌افزار تعداد زیادی عکس فوندوس با تشخیص معلوم را می‌بیند و از روی آن‌ها یاد می‌گیرد و سپس وقتی تصویر فوندوس نامشخص را به شبکه نرم‌افزاری نشان می‌دهند، این بار خود شبکه نرم‌افزاری تشخیص می‌دهد.
در یک مطالعه بزرگ بین‌قاره‌ای نشان دادیم هوش مصنوعی به‌خوبی چشم‌پزشک می‌تواند پاپیلادما را از ایسکمی عصب و دروزن عصب افتراق بدهد [13]. اگر این نرم‌افزار‌ها در اورژانس‌ها به کار گرفته شوند حتی بدون حضور متخصص چشم می‌توانند علت ورم عصب بینایی را تعیین کنند. قضیه دیگر کاربرد هوش مصنوعی در تعیین حدود لایه‌های عصبی OCT است. تا به امروز بعد از انجام OCT لایه‌های شبکیه توسط نرم‌افزار دستگاه OCT از هم جدا و ضخامت‌ها اندازه‌گیری می‌شود، اما به‌علت کاهش ضخامت یا افزایش ضخامت ناشی از بیماری این نوع اندازه‌گیری و مشخص کردن لایه‌ها ممکن است دقیق نباشد، بنابراین از هوش مصنوعی برای تعیین محدوده این لایه‌ها استفاده شد [14].
در یک مطالعه نشان دادیم در ایسکمی عصب بینایی به‌علت آسیب عصب و کیفیت پایین تصاویر تعیین حدود لایه عصبی و سگمنتاسیون لایه‌ها توسط ماشین OCT ممکن است دقیق نباشد و باید از سگمنت دستی یا از هوش مصنوعی استفاده کرد [15].
به‌طور خلاصه، تصویربرداری OCT در پیگیری و تشخیص بیماری‌های چشم‌پزشکی کمک زیادی انجام می‌دهد و قابلیت تکرار بالای آن همان‌طور که در مقاله علیزاده بیان شد، تحولی در علم چشم‌پزشکی است.
ملاحظات اخلاقی
حامی مالی
این پژوهش هیچ‌گونه کمک مالی از سازمانی‌های دولتی، خصوصی و غیرانتفاعی دریافت نکرده است.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
References
1.Alizadeh Y, Dourandeesh M, Behboudi H, Kianmehr S, Kazemnezhad leyli E, Nimasa N. Repeatability and reproducibility of macular thickness measurements using optical coherence tomography (OCT) in normal eyes before and after pupil dilation. Journal of Guilan University of Medical Sciences. 2022; 31(3):180-91. [DOI:10.32598/JGUMS.31.3.1911.1]
2.Aghsaei Fard M, Ghahvehchian H, Subramanian PS. Optical coherence tomography in ischemic optic neuropathy. Annals of Eye Science. 2020; 5:1-10. [DOI:10.21037/aes.2019.12.05]
3.Akbari M, Abdi P, Fard MA, Afzali M, Ameri A, Yazdani-Abyaneh A, et al. Retinal ganglion cell loss precedes retinal nerve fiber thinning in nonarteritic anterior ischemic optic neuropathy. Journal of Neuro-Ophthalmology. 2016; 36(2):141-6. [DOI:10.1097/WNO.0000000000000345] [PMID]
4.Moghimi S, Afzali M, Akbari M, Ebrahimi KB, Khodabande A, Yazdani-Abyaneh AR, et al. Crowded optic nerve head evaluation with optical coherence tomography in anterior ischemic optic neuropathy. Eye (London, England). 2017; 31(8):1191-8.[DOI:10.1038/eye.2017.56] [PMID] [PMCID]
5.Aghsaei Fard M, Abdi P, Kasaei A, Soltani Mogaddam R, Afzali M, Moghimi S. Peripapillary choroidal thickness in nonarteritic anterior ischemic optic neuropathy. Investigative Ophthalmology & Visual Science. 2015; 56(5):3027-33. [DOI:10.1167/iovs.14-15661] [PMID]
6.Girkin CA. Is nonarteritic ischemic optic neuropathy due to choroidal compression of the prelaminar neurovascular compartment of the optic nerve head? Journal of Neuro-Ophthalmology. 2018; 38(1):1-3. [DOI:10.1097/WNO.0000000000000628] [PMID]
7.Gao SS, Jia Y, Zhang M, Su JP, Liu G, Hwang TS, et al. Optical coherence tomography angiography. Investigative Ophthalmology & Visual Science. 2016; 57(9):OCT27-36. [DOI:10.1167/iovs.15-19043] [PMID] [PMCID]
8.Aghsaei Fard M, Jalili J, Sahraiyan A, Khojasteh H, Hejazi M, Ritch R. Optical coherence tomography angiography in optic disc swelling. American Journal of Ophthalmology. 2018; 191:116-23. [DOI:10.1016/j.ajo.2018.04.017] [PMID]
9.Aghsaei Fard M, Yadegari S, Ghahvechian H, Moghimi S, Soltani-Moghaddam R, Subramanian PS. Optical coherence tomography angiography of a pale optic disc in demyelinating optic neuritis and ischemic optic neuropathy. Journal of Neuro-Ophthalmology. 2019; 39(3):339-44. [DOI:10.1097/WNO.0000000000000775] [PMID]
10.Aghsaei Fard M, Ritch R. Optical coherence tomography angiography in glaucoma. Annals of Translational Medicine. 2020; 8(18):1204. [DOI:10.21037/atm-20-2828] [PMID] [PMCID]
11.Aghsaei Fard M, Salabati M, Mahmoudzadeh R, Kafieh R, Hojati S, Safizadeh M, et al. Automated evaluation of parapapillary choroidal microvasculature in ischemic optic neuropathy and open angle glaucoma. Investigative Ophthalmology & Visual Science. 2020; 61(3):35. [DOI:10.1167/iovs.61.3.35] [PMID] [PMCID]
12.Suwan Y, Aghsaei Fard M, Vilainerun N, Petpiroon P, Tantraworasin A, Teekhasaenee C, et al. Parapapillary choroidal microvascular density in acute primary angle-closure and primary open-angle glaucoma: An optical coherence tomography angiography study. The British Journal of Ophthalmology. 2022; 1-6. [DOI:10.1136/bjo-2021-321022] [PMID]
13.Milea D, Najjar RP, Zhubo J, Ting D, Vasseneix C, Xu X, et al. Artificial intelligence to detect papilledema from ocular fundus photographs. The New England Journal of Medicine. 2020; 382:1687-95. [DOI:10.1056/NEJMoa1917130] [PMID]
14.Jammal AA, Thompson AC, Ogata NG, Mariottoni EB, Urata CN, Costa VP, et al. Detecting retinal nerve fibre layer segmentation errors on spectral domain-optical coherence tomography with a deep learning algorithm. Scientific Reports. 2019; 9(1):9836. [DOI:10.1038/s41598-019-46294-6] [PMID] [PMCID]
2.Aghsaei Fard M, Ghahvehchian H, Subramanian PS. Optical coherence tomography in ischemic optic neuropathy. Annals of Eye Science. 2020; 5:1-10. [DOI:10.21037/aes.2019.12.05]
3.Akbari M, Abdi P, Fard MA, Afzali M, Ameri A, Yazdani-Abyaneh A, et al. Retinal ganglion cell loss precedes retinal nerve fiber thinning in nonarteritic anterior ischemic optic neuropathy. Journal of Neuro-Ophthalmology. 2016; 36(2):141-6. [DOI:10.1097/WNO.0000000000000345] [PMID]
4.Moghimi S, Afzali M, Akbari M, Ebrahimi KB, Khodabande A, Yazdani-Abyaneh AR, et al. Crowded optic nerve head evaluation with optical coherence tomography in anterior ischemic optic neuropathy. Eye (London, England). 2017; 31(8):1191-8.[DOI:10.1038/eye.2017.56] [PMID] [PMCID]
5.Aghsaei Fard M, Abdi P, Kasaei A, Soltani Mogaddam R, Afzali M, Moghimi S. Peripapillary choroidal thickness in nonarteritic anterior ischemic optic neuropathy. Investigative Ophthalmology & Visual Science. 2015; 56(5):3027-33. [DOI:10.1167/iovs.14-15661] [PMID]
6.Girkin CA. Is nonarteritic ischemic optic neuropathy due to choroidal compression of the prelaminar neurovascular compartment of the optic nerve head? Journal of Neuro-Ophthalmology. 2018; 38(1):1-3. [DOI:10.1097/WNO.0000000000000628] [PMID]
7.Gao SS, Jia Y, Zhang M, Su JP, Liu G, Hwang TS, et al. Optical coherence tomography angiography. Investigative Ophthalmology & Visual Science. 2016; 57(9):OCT27-36. [DOI:10.1167/iovs.15-19043] [PMID] [PMCID]
8.Aghsaei Fard M, Jalili J, Sahraiyan A, Khojasteh H, Hejazi M, Ritch R. Optical coherence tomography angiography in optic disc swelling. American Journal of Ophthalmology. 2018; 191:116-23. [DOI:10.1016/j.ajo.2018.04.017] [PMID]
9.Aghsaei Fard M, Yadegari S, Ghahvechian H, Moghimi S, Soltani-Moghaddam R, Subramanian PS. Optical coherence tomography angiography of a pale optic disc in demyelinating optic neuritis and ischemic optic neuropathy. Journal of Neuro-Ophthalmology. 2019; 39(3):339-44. [DOI:10.1097/WNO.0000000000000775] [PMID]
10.Aghsaei Fard M, Ritch R. Optical coherence tomography angiography in glaucoma. Annals of Translational Medicine. 2020; 8(18):1204. [DOI:10.21037/atm-20-2828] [PMID] [PMCID]
11.Aghsaei Fard M, Salabati M, Mahmoudzadeh R, Kafieh R, Hojati S, Safizadeh M, et al. Automated evaluation of parapapillary choroidal microvasculature in ischemic optic neuropathy and open angle glaucoma. Investigative Ophthalmology & Visual Science. 2020; 61(3):35. [DOI:10.1167/iovs.61.3.35] [PMID] [PMCID]
12.Suwan Y, Aghsaei Fard M, Vilainerun N, Petpiroon P, Tantraworasin A, Teekhasaenee C, et al. Parapapillary choroidal microvascular density in acute primary angle-closure and primary open-angle glaucoma: An optical coherence tomography angiography study. The British Journal of Ophthalmology. 2022; 1-6. [DOI:10.1136/bjo-2021-321022] [PMID]
13.Milea D, Najjar RP, Zhubo J, Ting D, Vasseneix C, Xu X, et al. Artificial intelligence to detect papilledema from ocular fundus photographs. The New England Journal of Medicine. 2020; 382:1687-95. [DOI:10.1056/NEJMoa1917130] [PMID]
14.Jammal AA, Thompson AC, Ogata NG, Mariottoni EB, Urata CN, Costa VP, et al. Detecting retinal nerve fibre layer segmentation errors on spectral domain-optical coherence tomography with a deep learning algorithm. Scientific Reports. 2019; 9(1):9836. [DOI:10.1038/s41598-019-46294-6] [PMID] [PMCID]
مقاله مروری: نامه به سردبیر |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1401/8/2 | پذیرش: 1401/8/2 | انتشار: 1402/1/1
دریافت: 1401/8/2 | پذیرش: 1401/8/2 | انتشار: 1402/1/1
| بازنشر اطلاعات | |
 | این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تماس با ما
مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان
رشت - دانشگاه علوم پزشکی گیلان - معاوت تحقیقات و فناوری - دفتر مجله
کد پستی : 93345-41938
تلفن نمابر: 0133330939
وبسایت: http://journal.gums.ac.ir
ایمیل: medjour@gums.ac.ir
