دوره 34، شماره 3 - ( 7-1404 )                   جلد 34 شماره 3 صفحات 293-278 | برگشت به فهرست نسخه ها

Research code: 952628
Ethics code: IR.GUMS.REC.1397.476

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Mohammaddoust S, Tabari-Khomeiran R, Pariad E, Kazemnejad E, Chenot T. Assessment of Nursing Students’ Perception of Patient Safety in Special Care Units: A Study in Guilan Province, North of Iran. JGUMS 2025; 34 (3) :278-293
URL: http://journal.gums.ac.ir/article-1-2719-fa.html
محمددوست سارا، تبری خمیران رسول، پاریاد عزت، کاظم نژاد احسان، چنوت تری. بررسی درک دانشجویان پرستاری دانشکده‌های پرستاری گیلان در‌مورد ایمنی بیمار در بخش‌های مراقبت ویژه. مجله علوم پزشکی گیلان. 1404; 34 (3) :278-293

URL: http://journal.gums.ac.ir/article-1-2719-fa.html

بررسی درک دانشجویان پرستاری دانشکده‌های پرستاری گیلان در‌مورد ایمنی بیمار در بخش‌های مراقبت ویژه
سارا محمددوست1 ، رسول تبری خمیران*2 ، عزت پاریاد3 ، احسان کاظم نژاد4 ، تری چنوت5
1- گروه پرستاری، بیمارستان کوثر آستانه اشرفیه، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، رشت، ایران.
2- گروه پرستاری، مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، دانشکده پرستاری و مامایی شهید بهشتی رشت، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، رشت، ایران.
3- گروه پرستاری، مرکز تحقیقات غربالگری و پیشگیری از سرطان دستگاه گوارش، دانشکده پرستاری و مامایی شهید بهشتی رشت، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، رشت، ایران.
4- گروه آمار زیستی، مرکز تحقیقات ترومای جاده ای، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، رشت، ایران.
5- گروه پرستاری، دانشکده پرستاری، دانشگاه ایالتی اوهایو، کلمبوس، ایالات متحده آمریکا.
واژه‌های کلیدی: ایمنی بیمار، درک، بخش مراقبت ویژه، دانشجویان پرستاری
متن کامل [PDF 5259 kb]   (148 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (777 مشاهده)
متن کامل:   (188 مشاهده)
مقدمه
بیمارستان‌ها از مهم‌ترین اجزای نظام مراقبت‌های بهداشتی‌درمانی هستند که مأموریت اصلی آن‌ها تأمین مراقبت با کیفیت برای بیماران است [‌1]، کیفیت مراقبت، مفهومی چندبعدی است که ایمنی بیمار از مهم‌ترین ابعاد آن است [‌1، 2]. ایمنی بیمار به معنای پرهیز از وارد شدن هرگونه صدمه و جراحت به بیمار در حین ارائه مراقبت‌های سلامت است [‌3، 4]. وقوع رویدادهای نامطلوب ناشی از ارائه مراقبت‌های غیرایمن از علل عمده مرگ و ناتوانی در سطح جهان است. از اثرات مراقبت‌های غیر‌ایمن می‌توان به طولانی شدن مدت بستری، از دست دادن درآمد و افزایش هزینه دادخواهی اشاره کرد که برای برخی از کشورهای دنیا هر ساله هزینه هنگفتی دربردارد [‌5]. با حفظ ایمنی بیمار احتمال موفقیت و دسترسی به نتایج درمان بیشتر می‌شود [‌6].
مقوله ایمنی بیمار یکی از مباحث مهم سازمان جهانی بهداشت در همه کشورها است [‌3]. با‌توجه‌به گزارش سازمان جهانی بهداشت مهم‌ترین چالش در‌زمینه ایمنی بیمار، جلوگیری از آسیب، به‌ویژه آسیب قابل‌اجتناب، به بیماران در طول درمان و مراقبت است [‌7]. بر‌اساس مطالعات در کشورهای توسعه‌یافته بین 3 تا 16 درصد بیماران پذیرش‌شده در بیمارستان‌ها از حوادث پزشکی آسیب دیده‌اند که 30 تا 70 درصد آن‌ها قابل‌پیشگیری بوده‌اند [‌8]. در بیمارستان‌های کشورهای با درآمد کم و متوسط سالانه 134 میلیون عارضه نامطلوب به دلیل مراقبت ناایمن رخ می‌دهد که منجر به مرگ 2/6 میلیون نفر می‌شود [‌7]. در ایران آمار قابل‌استنادی از میزان خطاهای پزشکی در دسترس نیست، اما بنا بر عقیده کارشناسان هر ساله میلیاردها تومان برای نگهداری و مراقبت از بیماران در بیمارستان‌ها به دلیل اشتباهات پزشکی هزینه می‌شود و افزایش پرونده‌های شکایت مردم از پزشکان و پرستاران درستی این ادعا را اثبات می‌کند [‌5].
اگرچه خطاهای پزشکی نیز جزو خطاهای انسانی به شمار می‌روند، اما بنا به دلایل متعددی مردم به‌هیچ‌وجه خطاهای جامعه پزشکی را تاب نمی‌آورند و این مسئله اهمیت موضوع را دو چندان می‌کند، زیرا هدف اصلی کادر درمان، حفاظت از سلامتی جامعه است. به علاوه صرف‌نظر از ابعاد اخلاقی و انسانی مربوط به ارائه مراقبت غیرایمن، هزینه‌های مستقیم این مراقبت‌ها بین 5 تا 10 درصد از کل هزینه‌های مراقبتی را به خود اختصاص می‌دهد. از طرفی پیامدهای اقتصادی غیرمستقیم ارائه مراقبت‌های غیرایمن را که منجر به طولانی شدن مدت اقامت بیمار، بروز عفونت‌های بیمارستانی، کاهش درآمد، بروز ناتوانی، بالا رفتن میزان شکایات و تحمیل هزینه‌های بسیار می‌شود، باید در نظر داشت. بنابراین سرمایه‌گذاری برای بهبود ایمنی بیمار می‌تواند منجر به پس‌انداز مالی قابل‌توجه و مهم‌تر از آن نتایج بهتر بیمار شود. دلیل این امر آن است که به‌طور معمول هزینه پیشگیری بسیار پایین‌تر از هزینه درمان به دلیل آسیب است، از‌این‌رو ایمنی بیمار یکی از موضوعات بحث‌برانگیز در حوزه مراقبت‌های بهداشتی است و در حیطه‌های مختلف پرستاری اهمیت زیادی دارد [‌9].
 در نظام سلامت، پرستاران بزرگ‌ترین گروه ارائه‌دهنده خدمات سلامت به شمار می‌آیند [‌10]. پرستاران با‌توجه‌به ارتباط نزدیک با بیماران و تمرکز آن‌ها بر مراقبت از بیمار، نقش حیاتی در ایمنی ایفا می‌کنند و توانایی تشخیص خطاها، بی‌نظمی‌ها و خطر را قبل از رخداد آسیب دارند [‌11]. شایستگی پرستاران در‌زمینه ایمنی بیمار، برای اطمینان از مراقبت با کیفیت بالا و ایمن ضروری است [‌12]. با وجود این پرستاران بخش‌های مراقبت ویژه نیز مانند سایر اعضای تیم سلامت در ارائه مراقبت ایمن به بیماران به دلایل مختلف مرتکب خطا می‌شوند [‌13] و بالا بودن سطح استرس کاری در بخش‌های مراقبت ویژه، خطر بروز خطاهای پزشکی را افزایش می‌دهد و پیامدهای ناخواسته وخیم‌تری را در بیماران به دنبال دارد [‌14]. محیط‌های مراقبت ویژه به‌عنوان مکان‌های قابل‌توجه خطاهای انسانی قابل‌پیشگیری و رویدادهای نامطلوب در سیستم مراقبت از سلامت هستند [‌15]. بروز خطا در بخش‌های ویژه، از‌جمله نگرانی‌های مهم جهانی است و نیاز بیشتری به پیاده‌سازی فرهنگ مدیریت خطا در این بخش‌ها وجود دارد [‌16].
در تئوری یادگیری تجربی، بیان شده است محیط، نقش مهمی در یادگیری دارد و یادگیری دانشجویان پرستاری بیشتر در محیط بالینی رخ می‌دهد [‌17]. محیط آموزش بالینی نه‌تنها به‌عنوان یک بستر مناسب جهت ایجاد فرصت یادگیری، بلکه به‌عنوان یک عامل تأثیرگذار قوی بر درک دانشجویان در حوزه‌های مختلف شغلی و فعالیت‌های حرفه‌ای آ‌ن‌ها شناخته می‌شود [‌18]. بهبود و ارتقای کیفیت آموزش پرستاری، مستلزم بررسی مستمر برای اصلاح نقاط ضعف است که دانشجویان پرستاری به دلیل داشتن تعامل مستقیم و بی‌واسطه با فرایند آموزش بالینی و به‌عنوان دریافت‌کنندگان خدمات آموزشی، بهترین و قابل‌اعتمادترین منابع جهت بررسی مشکلات آموزش بالینی هستند [‌17]. درنتیجه ارزیابی درک ایمنی بیمار در دانشجویان می‌تواند برای ادامه تجدیدنظر در برنامه درسی، اعتبار دادن به تسهیلات بالینی بر‌اساس استانداردهای ایمنی و بهبود اهداف یادگیری ایمنی بیمار، مفید واقع شود [‌19]. با‌توجه‌به اهمیت درک دانشجویان پرستاری در‌مورد ایمنی بیمار و حساسیت کار در بخش‌های مراقبت ویژه بیمارستان، به نظر می‌رسد مطالعات اندکی در حوزه تعیین درک دانشجویان پرستاری گیلان در‌مورد ایمنی بیمار انجام شده باشد.با‌توجه‌به تأثیر محیط آموزش بالینی بر این متغیر، مطالعه حاضر با هدف تعیین درک دانشجویان پرستاری دانشکده‌های پرستاری گیلان در‌مورد ایمنی بیمار در بخش‌های مراقبت ویژه انجام شد.

روش‌ها
این مطالعه مقطعی از نوع تحلیلی است که جامعه مورد‌مطالعه آن را کلیه دانشجویان کارشناسی پرستاری ترم 7 و 8 دانشکده‌های پرستاری استان گیلان (شامل: دانشکده پرستاری شهید بهشتی رشت، دانشکده پرستاری لنگرود، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت و دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان) تشکیل می‌دهند که واحد کارآموزی پرستاری در بخش‌های مراقبت ویژه مراکز آموزشی‌درمانی (بخش‌های CCU ،‌ICU و دیالیز) را گذرانده بودند. با‌توجه‌به محدود بودن تعداد واحدهای جامعه از روش سرشماری جهت گردآوری داده‌ها استفاده شد. از میان 266 نمونه 233 نفر در مطالعه شرکت کردند و پرسش‌نامه را به‌صورت خودگزارش‌دهی تکمیل کردند. معیار ورود: دانشجویان کارشناسی پرستاری ترم 7 و 8 که کل یا نیمی از کارآموزی بخش‌های مراقبت ویژه (بخش‌های CCU ،‌ICU و دیالیز) را گذرانده بودند. معیار خروج عدم تکمیل کردن پرسش‌نامه بود. مطالعه با دریافت مجوز کمیته اخلاق حوزه معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه، اخذ معرفی‌نامه از مسئولین دانشگاه و دانشکده جهت ارائه به مسئولین ذی‌ربط محیط پژوهش، اطمینان دادن به واحدهای مورد پژوهش در‌مورد محرمانه بودن اطلاعات، اعلام عدم نیاز به درج نام و مشخصات در پرسش‌نامه به نمونه‌های پژوهش و اخذ رضایت آگاهانه از نمونه‌های مورد‌پژوهش انجام شد.
پرسش‌نامه مورد استفاده در این پژوهش، پرسش‌نامه بررسی برنامه درسی ایمنی بیمار در ارائه‌دهندگان مراقبت سلامت (HPPSACS) [‌20] و شامل 2 بخش بود. بخش اول شامل سؤالات مربوط به مشخصات فردی، تحصیلی و زمینه‌ای دانشجویان نظیر سن، جنس، نام دانشگاه محل تحصیل، ترم تحصیلی، معدل، سابقه کار بالینی و بخش دوم حاوی 2 حیطه و 28 عبارت است. حیطه درک ایمنی بیمار شامل 2 زیرحیطه است. زیر‌حیطه اول نگرش نسبت به ایمنی (18 عبارت) و زیرحیطه دوم سطح راحتی فرد با مهارت‌ها (5 عبارت) است. حیطه دوم که در این ابزار مورد بررسی قرار گرفته حیطه رفتارهای گزارش خطا (5 عبارت) است. میانگین نمرات برای هریک از حیطه‌های ایمنی بیمار با به دست آوردن میانگین آیتم‌ها در هر حیطه محاسبه شد. کسب نمره بیشتر از میانگین مؤید درک قابل‌قبول است. در حیطه درک ایمنی بیمار پاسخ سؤالات با‌توجه‌به ماهیت سؤال در مقیاس 5 درجه‌ای لیکرت (کاملاً موافق، موافق، بدون نظر، مخالف و کاملاً مخالف یا خیلی راحت، راحت، بدون نظر، ناراحت، خیلی ناراحت) در نظر گرفته شده بود. رفتارهای گزارش خطا براساس نسبت موارد «بله» هر دانشجو به کل پاسخ‌های مثبت سنجیده شد. 
پرسش‌نامه HPPSACS که برای بررسی درک دانشجویان پرستاری از ایمنی بیمار در نقاط مختلف دنیا مورد استفاده قرار گرفته است، در این مطالعه برای بررسی درک دانشجویان پرستاری از ایمنی بیمار در بخش‌های مراقبت ویژه استفاده شد. با‌توجه‌به آنکه نسخه روان‌سنجی‌شده این ابزار به زبان فارسی موجود نبود، بنابراین ابتدا ترجمه و باز‌ترجمه ابزار انجام گرفت. جهت روایی ابزار از نظرات 8 نفر از اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی گیلان که در‌زمینه مراقبت‌های پرستاری در بخش‌های ویژه صاحب‌نظر بودند استفاده شد. نسبت راویی محتوا و شاخص روایی محتوا بالای 0/80 و معتبر بود. جهت بررسی پایایی، طی یک مطالعه مقدماتی 30 نفر از دانشجویان جامعه مورد‌مطالعه، پرسش‌نامه را تکمیل کردند. این دانشجویان جزو نمونه‌ها قرار گرفتند. مقدار آلفای کرونباخ در سطح قابل‌قبولی (0/708) تأیید شد. در این تحقیق اطلاعات جمع‌آوری‌شده با استفاده از آمار توصیفی (توزیع فراوانی، میانگین و انحراف معیار)، آمار استنباطی (آزمون من‌ویتنی، آزمون کروسکال والیس، آزمون فریدمن و ضریب همبستگی اسپیرمن) و با استفاده از نرم‌افزار spss نسخه 19 تجزیه‌و‌تحلیل شد. 

یافته‌ها
در این پژوهش 233 دانشجوی پرستاری مورد بررسی قرار گرفتند. اکثر دانشجویان مورد‌مطالعه (64/4 درصد) زن بودند. میانگین سن 3/610±23/47 سال بود و 89/3 درصد نمونه‌ها کمتر از 24 سال داشتند. 60/9 درصد دانشجویان سابقه کار بالینی یا دانشجویی را داشتند و از این گروه بیشترین تعداد (36/1 درصد) دارای سابقه کار بیشتر از 6 ماه بودند. نتایج پژوهش نشان داد میانگین و انحراف معیار نمره کل درک ایمنی بیمار برابر با 5/670±76/48 (در محدوده نمره کل 23 تا 115) است که بالاتر از حد میانگین نمره ابزار است. میانگین و انحراف معیار نمره کل رفتارهای گزارش خطا برابر با 1/305±2/56 (در محدوده نمره کل صفر تا 5) است که در محدوده میانگین نمره ابزار است.
در‌زمینه نگرش نسبت به ایمنی بیشترین فراوانی پاسخ دانشجویان پرستاری (90/5 درصد) در مورد عبارت «پرسنل درمانی بخش‌های ویژه نباید نسبت به خطاهایی که اتفاق می‌افتد بی تفاوت باشند» بود. در‌حالی‌که بیشترین فراوانی پاسخ مخالف (85/8 درصد) در‌مورد عبارت «تنها پزشکان می‌توانند علل خطای درمانی و مراقبتی را تعیین کنند» بود. اکثریت دانشجویان (68/3 درصد) با میانگین 3/55 با عبارت مربوط به اجتناب‌ناپذیر بودن بروز خطا در مراقبت‌های بهداشتی موافق بودند. 71/7 درصد دانشجویان با میانگین 3/69 اختصاص دادن زمانی برای یادگیری نحوه ارتقای ایمنی بیماران در برنامه‌های دانشکده‌ها را هدر دادن وقت نمی دانستند. 76/9 درصد دانشجویان با میانگین 3/99 بیان داشتند بین آنچه ما به عنوان بهترین مراقبت می‌شناسیم و آنچه در مراقبت‌های روزانه ارائه می‌دهیم فاصله وجود دارد. 
در‌زمینه سطح راحتی با مهارت‌ها بیشترین فراوانی پاسخ راحتی دانشجویان پرستاری (78/1 درصد) در‌مورد عبارت «برای پیدا کردن علل خطا آن را مورد تجزیه وتحلیل قرار می‌دهم» بود. درحالی‌که بیشترین فراوانی راحت نبودن (35/2 درصد) در‌مورد عبارت «خطایی که انجام داده‌ام را برای سایر اعضای تیم ارائه مراقبت بازگو می‌کنم» بود. در‌مورد تکمیل کردن صحیح و دقیق فرم گزارش خطا، 53/2 درصد با میانگین 3/24 راحت نبودند یا  نظری نداشتند. 
در‌زمینه رفتارهای گزارش خطا بیشترین فراوانی بله (69/1 درصد) در‌مورد عبارت «آیا تاکنون خطای درمانی و مراقبتی‌ای را به مربی خود گزارش کرده اید؟» و عبارت «آیا تاکنون خطای درمانی و مراقبتی‌ای را به همکلاسی خود گزارش کرده‌اید؟» است. در‌حالی‌که بیشترین فراوانی خیر (87/6 درصد) در‌مورد عبارت «آیا تاکنون خطایی را با استفاده از روش گزارش حادثه، گزارش کرده‌اید؟» بود. 67 درصد دانشجویان با میانگین 0/67 بیان کردند در تجربیات بالینی خود خطای درمانی و مراقبتی داشتند (جدول شماره 1).




نتایج آزمون من‌ویتنی و کروسکال والیس نشان داد دانشجویان کمتر از 24 سال سن (0/006=p) و با ترم تحصیلی پایین‌تر (0/001=p) علاقه بیشتری به گزارش خطا داشتند. دانشجویانی که سابقه کار بالینی نداشتند راحتی بیشتری را با مهارت‌های ایمنی بیمار گزارش کردند (0/004=p) (جدول شماره 2).



انجام آزمون فریدمن تفاوت معنی‌دار در درک دانشجویان پرستاری از ایمنی بیمار در بخش‌های ویژه و رفتارهای گزارش خطا در هریک از حیطه‌های مورد بررسی را نشان داد (0/001>p) (جدول شماره 3).



نتایج آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن نشان داد  بین درک ایمنی بیمار و رفتارهای گزارش خطا همبستگی وجود ندارد (0/753=p) (جدول شماره 4). 



بحث 
این مطالعه با هدف تعیین درک دانشجویان پرستاری در حال تحصیل در دانشکده‌های پرستاری دانشگاه علوم‌پزشکی گیلان در‌مورد ایمنی بیمار در بخش‌های مراقبت ویژه انجام شد. بر طبق مطالعه، اکثر دانشجویان از درک قابل‌قبولی در‌زمینه ایمنی بیمار برخوردارند. در مطالعات زیادی که به بررسی ایمنی بیمار در کانادا، ایتالیا، آمریکا و ایران پرداختند، دانش و درک ایمنی بیمار بالا بوده است [‌19، 21-25] که نتایج مطالعه حاضر مشابه آن‌ها است. در سال‌های اخیر تلاش‌های مهمی به‌منظور افزایش کیفیت و ارتقای ایمنی خدمات بهداشتی و درمانی در سطح جهانی و به تبع آن در کشور ما صورت گرفته است که از آن جمله می‌توان به استقرار حاکمیت بالینی، بیمارستان‌های دوست‌دار ایمنی و اعتباربخشی بیمارستان‌ها بر‌اساس استانداردهای مدون اشاره کرد [‌26]. 
بیشترین میزان موافقت درحیطه نگرش نسبت به ایمنی، مربوط به عبارت «پرسنل درمانی بخش‌های ویژه نباید نسبت به خطاهایی که اتفاق می‌افتد بی‌تفاوت باشند» بود، که با مطالعه‌ای که در‌زمینه ایمنی بیمار در ایران و در بخش‌های ویژه بیمارستان صورت گرفته است، مشابه است. با‌توجه‌به اینکه بخش مراقبت‌های ویژه در بیمارستان به‌عنوان قلب بیمارستان جهت ارائه خدمات مراقبتی پیشرفته شناخته می‌شود، رعایت استانداردها در آن بسیار حائز اهمیت است [‌27].
اکثریت دانشجویان با اجتناب‌ناپذیر بودن بروز خطا در مراقبت‌های بهداشتی موافقت داشتند که با برخی از مطالعات که به بررسی ایمنی بیمار در دانشجویان رشته‌های علوم پزشکی در چین و ایران پرداخت، مشابه است [‌28، 29]. در مطالعه عبدی و همکاران در ایران اکثر دانشجویان سال آخر پزشکی با اجتناب‌ناپذیر بودن خطا مخالف بودند که نتایج مطالعه حاضر با آن مغایرت دارد [‌30]. این تفاوت می‌تواند تحت تأثیر تجارب متفاوتی باشد که در دانشجویان پزشکی و پرستاری وجود دارد.
اکثر دانشجویان اشاره کردند درتجربه بالینی خود در بخش‌های ویژه مربیان و کارکنان، ایمنی بیمار را به آن‌ها خاطرنشان کرده‌اند و اختصاص دادن زمانی برای یادگیری ارتقای ایمنی بیماران در برنامه‌های دانشکده‌ها را هدر دادن وقت نمی دانستند. مطالعه حاضر با نتایج مطالعاتی با هدف تعیین درک و دانش ایمنی بیمار در دانشجویان رشته‌های علوم پزشکی در آمریکا، چین، استرالیا و ایران مشابه است [‌11، 28-31]. از‌نظر دانشجویان پرستاری که در زمینه‌های بالینی کار می‌کنند، مدرسان بالینی، پرستارانی هستند که در نقش‌های نظارتی فعالیت می‌کنند، دانشجویان پرستاری از آن‌ها یاد می‌گیرند و الگوبرداری می‌کنند [‌11].
اکثر دانشجویان بیان داشتند بین آنچه ما به‌عنوان بهترین مراقبت می‌شناسیم و آنچه در مراقبت‌های روزانه ارائه می‌دهیم فاصله وجود دارد. نتایج مطالعات صورت‌گرفته با هدف تعیین جایگاه ایمنی بیمار در برنامه درسی دانشجویان رشته پزشکی نشان داد از‌نظر دانشجویان رشته‌های علوم‌پزشکی در چین و ایران این فاصله بسیار پررنگ است [‌28، 29]. این پاسخ زنگ خطری برای مراکز درمانی است و نشان‌دهنده نیاز به تقویت فرهنگ ایمنی و مدیریت خطا در آموزش و بالین و بررسی ضعف آن در سیستم.
در حیطه رفتارهای گزارش خطا اکثر دانشجویان بیان کردند در تجربیات بالینی خود مرتکب خطای درمانی و مراقبتی شده‌اند. در مطالعاتی که به بررسی دانش ایمنی بیمار در دانشجویان رشته‌های علوم پزشکی در آمریکا و ایران پرداخته بودند نیز نشان داده شد دانشجویان در بالین حداقل 1 مورد خطا را تجربه کرده بودند [‌29، 31، 32]. بروز این پیامدها در بیماران بستری در بخش‌های ویژه بیش از دیگر بخش‌ها نگران‌کننده است، زیرا بیماران بستری در بخش‌های مراقبت ویژه غالباً با نارسایی چندارگانی و ناهنجاری‌های متعدد خود نیازمند مراقبت‌های خاص هستند [‌14].
عدم پر کردن فرم گزارش خطا در مطالعه حاضر با مطالعات صورت‌گرفته در‌زمینه درک ایمنی بیمار در دانشجویان رشته‌های علوم پزشکی در آمریکا مشابه است [‌24، 31]. یکی از علل عدم استفاده از سیستم گزارش‌دهی خطا می‌تواند ترس از سرزنش باشد. در مطالعاتی که روی دانشجویان پرستاری در آمریکا، استرالیا، کانادا و ایران انجام شده، ترس از گزارش خطا مشاهده شده است [‌11، 23-25]. در حال حاضر بیشتر کشورهای توسعه‌یافته پی برده‌اند که صرفاً داشتن سیستم‌های مدیریتی و فناوری پیشرفته برای دستیابی به توسعه پایدار کافی نیست، بلکه ارتقای رفتارهای ایمن در کارکنان و نگرش سازمان به ایمنی، راه پیشگیری از حوادث است [‌1].
دانشجویانی که سابقه کار بالین نداشتند نمره درک ایمنی بیمار در آن‌ها بالاتر بوده و رفتار گزارش خطا در دانشجویان با سن پایین‌تر بیشتر دیده شده است. نتایج مشابهی در برخی از مطالعات به دست آمده است که در آن‌ها دانشجویان سال‌های پایین درک و اطمینان از ایمنی بالاتری از دانشجویان سال آخر داشته‌اند [‌11، 19، 24] که نشان می‌دهد دانشجویان با تجربه کمتر شناخت کمتری از مهارت‌ها و توانایی‌های خود دارند. 

نتیجه‌گیری
نتایج مطالعه حاضر نشان داد درک دانشجویان از ایمنی بیمار بالاست، ولی بیش از نیمی از دانشجویان رفتارهای گزارش خطای غیرقابل قبولی داشته‌اند. بر‌این‌اساس به نظر می‌رسد برنامه درسی پرستاری کارکرد مناسبی در شکل‌گیری درک دانشجویان از مفهوم ایمنی بیمار داشته است. در مقابل هنوز گزارش‌دهی خطا از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست. دلایل متعددی نظیر ترس از سرزنش یا مجازات می‌توانند باعث ایجاد این وضعیت باشند. با انجام پژوهش‌های معتبر برای شناسایی این علل و همچنین راهکارهای عملی رفع این علل می‌توان وضعیت گزارش‌دهی خطا توسط دانشجویان و در‌نهایت ایمنی بیماران را بهبود داد.
از محدودیت‌های پژوهش وضعیت روحی واحدهای مورد‌پژوهش حین تکمیل پرسش‌نامه بود که می‌تواند بر پاسخ‌ها تأثیر بگذارد و کنترل آن از حیطه توانایی‌های پژوهشگر خارج است.

ملاحظات اخلاقی

پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه در کمیته اخلاق دانشگاه علوم‌پزشکی گیلان تصویب شد (کد اخلاق به شماره IR.GUMS.REC.1397.476). 

حامی مالی
این تحقیق هیچ‌گونه کمک مالی از سازمان‌های تأمین مالی در بخش‌های عمومی، تجاری یا غیرانتفاعی دریافت نکرد.

مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی، روش‌شناسی، اعتبارسنجی، تحقیق و بررسی، منابع، بصری‌‌سازی و تأمین مالی: سارا محمددوست، رسول تبری؛ تحلیل: سارا محمددوست، رسول تبری و احسان کاظم‌نژاد؛ نگارش پیش‌نویس: سارا محمددوست؛ ویراستاری و نهایی‌سازی نوشته: سارا محمددوست، رسول تبری، عزت پاریاد و تری چنوت؛ نظارت و مدیریت پروژه: رسول تبری.

تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.

تشکر و قدردانی
نویسندگان از همکاری کلیه دانشجویان پرستاری شرکت‌کننده در این پژوهش تشکر و قدردانی می‌کنند.



 
References
  1. Asghari-jafarabadi M. [Patient safety culture and the factors influencing from the perspective of nurses of Medical Center of Imam Reza (AS) Tabriz (Persian)]. Nursing and Midwifery Journal. 2018; 15(10):767-76. [Link]
  2. Kazemi H, Najafi E, Saeidi S. [Relationship between patient safety culture and the medication errors between nurses working in educational and medical centers of Ardabil and Khalkhal, 2020 (Persian)]. Journal of Health and Care. 2021; 23(1):20-31. [DOI:10.52547/jhc.23.1.20] 
  3. Bashirzadeh A, Arab M, Rahmani H, Adham D, Yekaninejad M. [Examining the safety of patients from the perspective of the medical staff at ardabil city hospitals in 1400 (Persian)]. Journal of Health. 2023; 14(2):169-79. [Link]
  4. Salarvand S MK, Bahri N, Dalvand P, Moghimian M, Mahmoudi GA, Ebrahimzadeh F. [Assessing medical staff’s view of patient safety culture (Persian)]. Journal of Nursing Management. 2015; 4(3):54-64. [Link]
  5. Khachian A, Seyedoshohadaee M, Haghani Sh GM. [Nurses’ perceptions regarding disclosure of patient safety incidents in selected educational and medical centers of Iran University of Medical Sciences, 2020vIran Journal of Nursing. 2022; 34(134):88-101. [DOI:10.32598/ijn.34.6.7] 
  6. Hemmati-Maslakpak M, Sheikhbaglu M, RB. [Relationship between the communication skill of nurse-patient with patient safety in the critical care units (Persian)]. Journal of Clinical Nursing and Midwifery. 2014; 3(2):77-84. [Link]
  7. Janaki Alizadeh N. [Evaluation of patient safety in abuzar teaching hospital of Ahvaz based on patient's safety-friendly standards in 2021 (Persian)]. Tolooebehdasht. 2023; 22(2):85-98. [DOI:10.18502/tbj.v22i2.13267]
  8. Sheikholeslami S, Jabbarpour M, Khalilzadeh M, Salarpour O, Farokhzadian J. [Frequency of errors reported in hospitals affiliated to Kerman University of Medical Sciences during 2014-2018: A short report (Persian)]. Journal of Rafsanjan University of Medical Sciences. 2021; 20(6):713-20. [DOI:10.52547/jrums.20.6.713] 
  9. Fahimi F, Adelmehraban M, Najafi Ghezeljeh T, Haghani S. [The relationship between perceived organizational support with safe nursing care in nurses working in the intensive care units of selected hospitals in Tabriz, Iran (Persian)]. Iran Journal of Nursing. 2023; 36(142):184-97. [DOI:10.32598/ijn.36.142.3238] 
  10. Valizadeh L, Zamanzadeh V, Elmi S, Dadashzadeh A. [Nursing students’ perceptions on the role of instructors and institute in their professional socialization (Persian)]. Iran Journal of Nursing.2018; 31(111):20-30. [DOI:10.29252/ijn.31.111.20] 
  11. Usher K, Woods C, Parmenter G, Hutchinson M, Mannix J, Power T, et al. Self-reported confidence in patient safety knowledge among Australian undergraduate nursing students: A multi-site cross-sectional survey study. International Journal of Nursing Studies. 2017; 71:89-96. [DOI:10.1016/j.ijnurstu.2017.03.006] [PMID] 
  12. Najafi Ghezeljeh T, Samadi Beiram Z, Omrani S, Haghani S. Effectiveness of online patient safety education on the competency of nurses in intensive care units: A quasi-experimental study (Persian)]. Iran Journal of Nursing. 2022; 35(136):162-77. [DOI:10.32598/ijn.35.2.2769] 
  13. Farzi S, Farzi S, Alimohammadi N, A M. [Medication errors by the intensive care units’ nurses and the Preventive Strategies (Persian)]. Anesthesiology and Pain. 2016; 6(4):33-45. [Link]
  14. Vafaei K, Hematti M, Chalehchaleh M, Goodarzi A, Janatolmakan M. [Relationship between nurses’ perception of work environment conditions and safety indicators of patients admitted to emergency care units of Imam Reza Hospital in Kermanshah in 2016 (Persian)]. Journal of Clinical Research in Paramedical Sciences. 2017; 6(2):281-9. [Link]
  15. Mohammadfam I, Movafag M, Soltanian A, Salavati M, Bashirian S. [Identification and evaluation of human errors among the nurses of coronary care unit using CREAM techniques (Persian)]. Iranian Journal of Ergonomics. 2014; 2(1):27-35. [Link]
  16. Nobahar M. Professional errors and patient safety in intensive cardiac care unit. Journal of Holistic Nursing and Midwifery. 2015; 25(3):63-73. [Link]
  17. Mohammadian B, Sharifi A, Rahimi S, Poorsmaill M, Esmaeilzadeh M, Razavi M. [Actual and ideal support and supervision in clinical education settings: Comparing the perspectives of nursing students and clinical instructors (Persian)]. The Journal of Medical Education and Development. 2023; 18(2):469-82. [DOI:10.18502/jmed.v18i2.13666]
  18. Nazemzadeh Shoaei M, Nazemzadeh Shoaei M, Nouhi E, Abaszadeh F. [The relationship between nursing student’s perception of clinical learning environment and willingness to take care of elderly patient in the future (Persian)]. Paramedical Sciences and Military Health. 2021; 16(2):42-9. [Link]
  19. Stevanin S, Bressan V, Bulfone G, Zanini A, Dante A, Palese A. Knowledge and competence with patient safety as perceived by nursing students: The findings of a cross-sectional study. Nurse Education Today. 2015; 35(8):926-34. [DOI:10.1016/j.nedt.2015.04.002] [PMID] 
  20. Chenot TM, Daniel LG. Frameworks for patient safety in the nursing curriculum. Journal of Nursing Education. 2010; 49(10):559-68. [DOI:10.3928/01484834-20100730-02] [PMID] 
  21. Lukewich J, Edge DS, Tranmer J, Raymond J, Miron J, Ginsburg L, et al. Undergraduate baccalaureate nursing students’ self-reported confidence in learning about patient safety in the classroom and clinical settings: An annual cross-sectional study (2010-2013). International Journal of Nursing Studies. 2015; 52(5):930-8. [DOI:10.1016/j.ijnurstu.2015.01.010] [PMID] 
  22. Akbari R, Zarei E, Gholami A, Mousavi H. [A survey of patient safety culture: A tool for improving patient safety in healthcare providers service organizations (Persian)]. Iran Occupational Health. 2015; 12(4):76-88. [Link]
  23. Raymond J, Medves J, Godfrey C. Perspectives on patient safety among practical nursing students. Canadian Journal of Nursing Research. 2016; 48(2):41-7. [DOI:10.1177/0844562116664260] [PMID] 
  24. Gropelli Th, Shanty JA. Nursing students’ perceptions of safety and communication issues in the clinical setting. Journal of Nursing Education. 2018; 57(5):287-90. [DOI:10.3928/01484834-20180420-06] [PMID] 
  25. Valiee S, Fathi M, Shahoei R. Nursing students’ errors and their causes: A qualitative exploration of clinical instructors’ perspectives. Journal of Patient Safety & Quality Improvement. 2019; 7(1):1-8. [Link]
  26. Hassani M, Zaboli R. [Patient safety and quality of services, Condition of service in health centers (Persian)]. Tehran: Tavana Gostar; 2013. [Link]
  27. Ayoubian A, Moazam E, Navid M, Hoseinpourfard M, Izadi M. [Evaluation of standards in intensive care units in Isfahan hospitals (Persian)]. Iranian Journal of Military Medicine. 2013; 14(4):255-62. [Link]
  28. Leung GK, Patil NG. Patient safety in the undergraduate curriculum: Medical students’ perception. Hong Kong Medical Journal. 2010; 16(2):101-5. [Link]
  29. Nabilou B, Rasouli J, Khalilzadeh H. [Patient safety status in medical education: Students perception, knowledg and attitude (Persian)]. Research in Medical Education. 2013; 5(2):23-31. [DOI:10.18869/acadpub.rme.5.2.23] 
  30. Abdi Zh, Delgoshaei B, Ravaghi H, Heyrani A. Changing medical student’s knowledge, skills, and attitudes about patient safety. HealthMED. 2012; 6(9):3129-35. [Link]
  31. Madigosky WS, Headrick LA, Nelson K, Cox KR, Anderson T. Changing and sustaining medical students’ knowledge, skills, and attitudes about patient safety and medical fallibility. Academic Medicine. 2006; 81(1):94-101. [DOI:10.1097/00001888-200601000-00022] [PMID] 
  32. Eslamian J, Taheri F, Bahrami M, Mojdeh S. Assessing the nursing error rate and related factors from the view of nursing staff. Iranian Journal of Nursing and Midwifery Research. 2010; 15(Suppl 1):272-7. [PMID]
مقاله مروری: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1403/5/12 | پذیرش: 1403/12/18 | انتشار: 1404/7/10
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2025 CC BY-NC 4.0 | Journal of Guilan University of Medical Sciences

Designed & Developed by : Yektaweb