مقدمه
بیش از سیصد میلیون آلوئول در ریه طبیعی وجود دارد که همگی آن‌ها هم‌زمان کار نمی‌کنند. برهمین‌اساس، هریک از ریه‌ها تعداد زیادی آلوئول ذخیره دارد و در مواقعی که ریه‌ها به علل متفاوت مانند بیماری، عفونت یا عمل جراحی آسیب می‌بینند از آلوئول‌های ذخیره استفاده می‌کنند [1 ,2].
نتایج مطالعات نشان داده است مصرف استروئیدهای آندروژنیک آنابولیک از سوی ورزشکاران از طریق افزایش توده عضلانی‌اسکلتی (هیپرتروفی)، ساخت پروتئین و بهبود در اندازه عضلات باعث افزایش قدرت و استقامت می‌شود، اما سوء‌مصرف استروئیدهای آنابولیک به آسیب جدی و غیر‌قابل بازگشت بافت‌های حیاتی بدن منجر می‌شود. 
مطالعات بیوشمیایی نشان داد بولدنون یک پیوند دوگانه بین اتم‌های کربن 1 و 2 نسبت به تستوسترون بیشتر دارد، به‌همین‌دلیل شباهت‌های زیادی با تستوسترون دارد و وجود این پیوند اضافی موجب ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد بولدنون شده است. به‌دلیل اینکه مصرف بولدنون بین ورزشکاران رشته‌های مختلف استقامتی، قدرتی یا سرعتی مصرف می‌شود، می‌تواند به‌عنوان نمونه‌ خوبی از استروئید آنابولیک مطالعه شود [3]. 
از‌طرف‌دیگر، مطرح شده است که آپوپتوز در پاسخ به مصرف استروئیدهای آنابولیک نقش کلیدی بازی می‌کند. این فرم فعال از مرگ سلولی با تغییرات مورفولوژیک مانند چروکیده شدن سلول و قطعه‌ قطعه شدن دی‌اِن‌اِی دیده می‌شود. آپوپتوز هم مانند تمام مسیرهای سلولی از مسیرهای مشخص و توسط تحریک‌های خاصی القا ‌شده و از طریق مسیر گیرنده لیگاند یا مسیر میتوکندریایی آماده مرگ می‌شود. با مصرف استروئیدهای آنابولیک و افزایش اثرات آنابولیکی، گونه‌های فعال اکسیژنی بیشتری تولید می‌شود که در‌نتیجه به عدم فعالیت منظم ظرفیت آنتی‌اکسیدانی و راه‌اندازی مسیرهای آپوپتوزی منجر می‌شود [4].
یکی از مکمل‌هایی که امروزه بسیاری از مردان ورزشکار به‌عنوان چربی‌سوز و ارتقا‌دهنده عملکرد ورزشی با آن آشنا هستند، ال‌کارنیتین است. وظیفه اصلی ال‌کارنیتین در بدن، کمک به سوخت‌و‌ساز و تبدیل غذا به انرژی است که این عمل را از طریق انتقال اسیدهای چرب بلند زنجیره به داخل میتوکندری‌ها جهت بتا اکسیداسیون آن‌ها انجام می‌دهد و تحت‌تأثیر فعالیت ورزشی با انتقال بیشتر اسید چرب آزاد حاصل از تجزیه تری‌گلیسرید به اکسیداسیون بیشتر آن‌ها منجر می‌شود. کاهش سنتز تری‌گلیسرید موجب افزایش برداشت چربی بد خون‌ توسط گیرنده‌ها و کاهش مقادیر آن می‌شود. اثر دیگر ال‌کارنیتین در کاهش سطح تری‌گلیسرید سرم مربوط به افزایش دفع استیل کارنیتین است [5]. 
کمبود کارنیتین، اختلال در متابولیسم لیپیدها را درپی دارد و از طرفی فعالیت بدنی موجب کاهش کارنیتین عضلات می‌شود. تحقیقات فراوانی درباره تأثیر مکمل ال‌کارنیتین بر توان هوازی و لاکتات پلاسما و همچنین گلوکز پلاسما و متابولیسم چربی انجام شده که در برخی موارد نتایج به‌دست‌آمده با هم متناقض هستند [6]. 
پرندک و همکاران اعلام کردند مصرف روزانه 2 گرم مکمل ال‌کارنیتین به مدت دو هفته همراه با اجرای فعالیت استقامتی باعث کاهش اثرات پراکسیداسیون لیپیدی و عوامل آسیب عضلانی می‌شود [7]. برخلاف آن، براد و همکاران نشان دادند مصرف روزانه 3 گرم مکمل ال‌کارنیتین به مدت 4 هفته بر اکسیداسیون کربوهیدرات و چربی هنگام اجرای فعالیت زیربیشینه بی‌تأثیر است [8]. 
سازوکار اثرگذاری این نوع تمرینات در بهبود پروفایل لیپیدی، به فرایندهای آنزیمی دخیل در سوخت‌و‌ساز لیپیدها مربوط است. در این مورد، افزایش فعالیت آنزیمی لیپوپروتئین لیپاز گزارش شده است [5]. همچنین بررسی وضعیت آنتی‌اکسیدانی، پراکسیداسیون چربی و آسیب سلولی نشان داد ال‌کارنیتین تأثیر ناشی از آسیب ترکیبات شیمیایی را سرکوب می‌کند که درپی افزایش آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی مانند گلوتاتیون پراکسیداز، گلوتاتیون ردوکتاز و کاتالاز اتفاق می‌افتد. نتایج مطالعه نامنی و همکاران نشان داد مکمل‌سازی با ال‌کارنیتین موجب افزایش فعالیت آنزیم‌های سوپر اکسیداز دیسموتاز، گلوتاتیون پروکسیداز، کاتالاز و گلوتاتیون ردوکتاز پس از یک جلسه تمرین شدید شد که این افزایش پس از قطع فعالیت در مورد هر چهار آنزیم روند کاهشی داشت [9].
در رابطه با تأثیرات تمرینات استقامتی عنوان شده که موجب بهبود جریان خون مرکزی و محیطی شده و ظرفیت سلول‌های عضلانی را در جهت تمرینات ورزشی استقامتی و هوازی تقویت می‌کند‌. این تمرینات موجب افزایش ضربان قلب و تنفس می‌شود و طی این حرکات مصرف اکسیژن افزایش می‌یابد. در‌نتیجه کارایی قلب، ریه‌ها و سیستم گردش خون افزایش یافته و توانایی فرد در انجام کارهای روزانه بیشتر می‌شود [10]. از‌طرف‌دیگر، مشاهده شده است تمرینات منظم و متوسط ورزشی، احتمال ایجاد عفونت را کاهش می‌دهد، اما افزایش شدت و مدت فعالیت ورزشی قادر به ایجاد آسیب‌های سیستم ایمنی و به‌دنبال آن آسیب به بیشتر بافت‌های بدن از‌جمله شش‌ها است [11]. 
در‌مجموع و با توجه به یافته‌های فوق می‌توان بیان کرد مصرف استروئید آنابولیک بولدنون از‌طریق تولید گونه‌های رادیکالی و تضعیف سیستم آنتی‌اکسیدانی بدن ممکن است بر بافت‌های مختلف بدن از‌جمله ریه اثر مخربی داشته باشد. درمقابل این اثرات نامطلوب، اثر بهبود‌سازی ال‌کارنیتین و تمرین هوازی منظم بر فعال‌سازی ظرفیت ضداکسایشی بدن به اثبات رسیده است که در پژوهش حاضر ممکن است بر ارتقای آسیب ناشی از استروئید بولدنون بر ریه‌ها مؤثر واقع شود. بر‌ا‌ین‌اساس، هدف از مطالعه حاضر، بررسی اثر 6 هفته اجرای تمرین استقامتی همراه با دریافت ال‌کارنیتین و بولدنون بر بافت ساختاری ریه و تغییرات وزنی در موش‌های صحرایی نر است.
روش‌ها
این پژوهش یک مطالعه تجربی است که در آن امکان کنترل عوامل تأثیرگذار بر نتایج تحقیق بوده است. نمونه‌گیری بافت ریه از 5 گروه 6‌ تایی پس از آزمایش متغیرهای مستقل انجام و تغییرات مورفولوژیکی در بافت ریه آن‌ها مطالعه و سپس مقایسه شد. 
جامعه آماری
 به منظور بررسی اثر بولدنون بر بافت ریه موش‌های آزمایشی، 30 سر موش صحرایی با سن 12 هفته و وزن اولیه 7/94±‌228/53 گرم تهیه ‌و تحت چرخه 12-12 ساعت تاریکی و روشنایی، با درجه حرارت 4/1±‌22 درجه سانتی‌گراد و رطوبت 65 تا 75 درصد، به‌صورت 6 ‌تایی در قفس‌های مخصوص جوندگان نگهداری شدند. وزن بدن به‌صورت روزانه ثبت و موش‌ها با غذای مخصوص جوندگان (تهیه‌شده از شرکت پارس دام) و آب تغذیه می‌شدند. پس از گذشت 2 هفته، موش‌ها وزن‌کشی و به‌طور تصادفی به 5 گروه ‌6تایی تقسیم شدند: 1. گروه کنترل سالم، 2. گروه تزریق بولدنون، 3. گروه بولدنون و تمرین استقامتی، 4. گروه بولدنون و مصرف ال‌کارنیتین و 5. گروه بولدنون و تمرین استقامتی+مصرف ال‌کارنیتین. 
استروئید بولدنون با مارک تجاری اکوئیپسی محصول شرکت Meditech آلمان تهیه شد. استروئید بولدنون دو بار در هفته (ساعت 10 صبح)، با دُز 5 میلی‌گرم/کیلوگرم با سرنگ انسولین به‌صورت عمیق به عضله دو سر ران تزریق شد [12]. مکمل ال‌کارنیتین به‌مدت 3 روز در هفته (ساعت 11 صبح) با دُز 600  میلی‌گرم/کیلوگرم به معده حیوانات گاواژ شد [12]. 
پروتکل تمرینی
 تمرینات استقامتی به مدت 6 هفته بر روی تردمیل جوندگان در آزمایشگاه حیوانات انجام شد. ابتدا، تمرینات شامل 3 روز در هفته، هر جلسه 30 دقیقه با سرعت 12 متر در دقیقه و در پایان دوره، هر جلسه تمرین 60 دقیقه و با سرعت حداکثر 30 متر در دقیقه بود [13]. به‌منظور تحریک موش‌های صحرایی برای دویدن، از محرک صوتی (ضربه به دیواره نوار گردان) استفاده شد. بدین‌صورت‌که در جلسات اول از محرک الکتریکی با ولتاژ کم همراه با محرک صوتی استفاده شد و پس از شرطی کردن موش‌های صحرایی به‌همراه بودن دو محرک در سایر جلسات به‌منظور رعایت نکات اخلاقی کار با حیوان آزمایشگاهی فقط از محرک صوتی استفاده شد. در‌صورتی‌که حیوان 3 بار به بخش شوک تردمیل وارد می‌شد و شوک را به دویدن ترجیح می‌داد، تمرین حیوان به پایان می‌رسید.
اندازه‌گیری وزن موش‌ها
 در شروع، پس از تزریق استروئید بولدنون و پایان دوره قبل از کشتن و نمونه‌برداری، حیوانات به‌طوردقیق توسط ترازوی دیجیتال با حساسیت 2 رقم اعشار (ساخت شرکت سارتاریاس آلمان) وزن شدند و اعداد به‌دست‌آمده بر‌حسب گرم ثبت شدند. 
تغییرات هیستوپاتولوژی
 در پایان مطالعه، حیوانات به‌مدت 12 ساعت ناشتا نگهداشته شدند. سپس موش‌ها وزن و بیهوش شدند. بیهوشی با تزریق درون‌صفاقی کتامین (60 میلی‌گرم/کیلوگرم) و زایلوزین (5 میلی‌گرم/کیلوگرم) با نسبت 5 به 2 انجام شد. پس از بیهوشی بلافاصله بافت ریه برداشته شد. نمونه‌ها پس از جداسازی در فرمالین 10 درصد ثابت شده و سپس جهت انجام روش‌های معمول بافت‌شناسی آماده شدند. نمونه‌ها برای 48 ساعت در محلول نگهداری شدند. پس از 24 ساعت اولیه فرمالین تازه با فرمالین قبلی جایگزین شد. بعد از تثبیت با الکل آبگیری و قالب‌گیری با پارافین انجام شد. سپس به‌وسیله میکروتوم مقاطع با ضخامت 5 میکرون به‌صورت نمونه‌گیری تصادفی و با فواصل منظم و یکنواخت تهیه شد. مقاطع میکروسکوپی انتخاب‌شده، پس از رنگ‌آمیزی هماتوکسیلین و ائوزین با میکروسکوپ نوری مطالعه شد. براین‌اساس، هر بافت ویژگی‌های نرمال و طبیعی دارد و هرگاه این ویژگی تغییر کند، نشان از بروز آسیب و روند پاتولوژیک در بافت مورد مطالعه است. بدین‌منظور، در گروه کنترل که هیچ‌گونه اقدام تهاجمی یا آزمایشی صورت نگرفته است، دارای ویژگی‌های تیپیک و نرمال بوده و مابقی بافت‌ها در حالت مقایسه‌ای با آن قابل مطالعه هستند. 
مقاطع بافت‌شناسی توسط متخصص مربوطه با دقت بررسی و ‌ابتدا هر بافت به‌ شکل کلی و سپس جزئی سنجش سلولی شد. عکسبرداری با دوربین میکروسکوپی دیجیتال اولمپوس DP12 و پس از آن بررسی‌های بافتی توسط نرم‌افزار Image J انجام شد [12]. معیارهای ارزیابی ضایعات هیستوپاتولوژی ریه در جدول شماره 1 ذکر شده است.


روش آماری
در این مطالعه، مقادیر متغیرهای کمّی به‌صورت «میانگین±انحراف معیار» نشان داده شد. برای بررسی نرمال بودن داده‌ها از آزمون کولموگروف‌ـ‌اسمیرنف استفاده شد. جهت مقایسه میانگین وزن نمونه‌گیری بین گروه‌های مختلف از تحلیل واریانس یک‌طرفه (و آزمون تعقیبی بونفرونی) و جهت مقایسه میزان آسیب بافت ریه از آزمون کروسکال‌ـ‌والیس (و آزمون من‌ویتنی) استفاده شد. داده‌ها با نرم‌افزار IBM SPSS Statistics ‌نسخه 25 تجزیه‌و‌تحلیل و سطح معنا‌داری 0/05 در نظر گرفته شد.
یافته‌ها
نتایج آزمون آماری واریانس یک‌سویه نشان داد اجرای 6 هفته فعالیت هوازی همراه با مصرف ال‌کارنیتین بر تغییرات وزنی موش‌های دریافت‌کننده استروئید بولدنون مؤثر بوده است.به این صورت که در مقادیر وزن هر دو گروه مصرف‌کننده بولدنون+ال‌کارنیتین با اجرای تمرین استقامتی (0/024=P) و بدون تمرین استقامتی (0/001=P) در مقایسه با گروه بولدنون (در مرحله نمونه‌گیری)، افزایش معناداری مشاهده شد. همچنین مشاهده شد وزن گروه بولدنون+آزمایش با مصرف ال‌کارنیتین در مقایسه با گروه بولدنون+آزمایش (در مرحله نمونه‌گیری)، کاهش معناداری دارد (0/047=P) (جدول شماره 2) (تصویر شماره 1).

در بررسی اثرات مخرب تزریق هورمون بولدنون در گروه بدون آزمایش، تخریب متوسط در برونشیول و آلوئول و التهاب و پرخونی شدید در مقایسه با گروه کنترل سالم مشاهده شد که در گروه ال‌کارنیتین به آسیب خفیف و در گروه آزمایش استقامتی+ال‌کارنیتین، این آسیب‌ها بهبود معناداری یافت (0/001=P) (جدول شماره 1).
گروه کنترل، مجاری ریوی و برونشیول‌های موجود، دیواره مشخص با اپیتلیوم سالم دارند و سلول‌های موجود در دیواره، یعنی دیواره آلوئول نوع 1 و 2 کاملاً مشهود بود و از نظر تعداد و مشخصات سلولی نرمال هستند. اندازه و تعداد آلوئول‌ها نیز مناسب و طبیعی است. سلول دیواره آلوئول نوع 1 (فلش سفید) و نوع 2 ( فلش سیاه) را همراه با فضای آلوئولی (فلش دوطرفه) با مشخصات طبیعی نشان می‌دهد (تصویر شماره 2).

در تصاویر به‌دست‌آمده از نمونه‌های گروه دریافت‌کننده استروئید بولدنون، مشخصات بافتی تغییرات محسوس دارد. طبق مشاهدات دیواره برونشیول‌ها ضخیم، به‌شدت ملتهب و بی‌نظم دیده می‌شود. اندازه آلوئول‌ها تغییرات زیادی دارند و دیواره نامنظم و غیر‌نرمال است. توده حجیم سلول‌های التهابی (فلش سیاه) داخل ریه نشان از درگیری وسیع آلوئولی دارد. علاوه‌بر‌این، پرخونی نیز قابل‌مشاهده است (فلش سفید). همچنین دیواره عروق داخلی ریه نیز مشخصات طبیعی ندارند (تصویر شماره 3). 

در نمونه‌های موجود در گروه آزمایش، مجاری و ساختار آلوئول‌ها اندازه و تعداد مناسب دارد (فلش دوطرفه) و سلول‌های آلوئولی تغییرات بسیار اندکی را نشان می‌دهند. همچنین وریدها دارای اندکی احتباس خونی است و در داخل بافت نیز خون و میزان اندکی التهاب وجود دارد (تصویر شماره 4). 

در گروه دریافت‌کننده ال‌کارنیتین، در بافت و دیواره آلوئولی میزان اندکی خون و التهاب قابل‌مشاهده است، اما نظم و ساختار کلی بافت قوام مناسب و سالم دارد. اپیتلیوم برونشیول‌ها شکل مناسبی را نشان می‌دهد، اما مقداری از‌هم‌‌گسیختگی در آن دیده می‌شود. آلوئول‌ها اندازه و تعداد مناسبی دارند و تغییری در سلول‌های دیواره آلوئولی مشاهده نمی‌شود (تصویر شماره 5). 

بر‌اساس مشاهدات، تصاویر بافتی نمونه‌های گروه آزمایش+ال‌کارنیتین دارای التهاب و تجمع اندک خون مانند گروه قبل است. نواحی مختلف بافت تغییرات ساختاری دارد که روند ترمیمی را در بافت نشان می‌دهد (تصویر شماره 6). 

بحث و نتیجه‌گیری
نتایج مطالعه حاضر نشان داد در هر دو گروه کنترل و تزریق بولدنون، پس از اجرای 6 هفته فعالیت استقامتی، تغییرات وزنی معناداری مشاهده نشد. بر‌اساس مطالعات زیادی بیان شده است که در اثر مصرف آنالوگ‌های مربوط به تستوسترون، خطراتی چون رسوب کلسترول و افزایش فشار خون رخ می‌دهد که به‌منظور ثبات فشار خون و کلسترول و نیز گلبول‌های قرمز خون، آنزیم آروماتاز در بدن فعال می‌شود که به تجمع آب، املاح و چربی در بدن منجر می‌شود [14]. با توجه به نتایج آماری در این مطالعه، به‌نظر می‌رسد شاید تزریق مقادیر استروئید بولدنون (5 میلی‌گرم/کیلوگرم) بر تغییرات وزنی این گروه مؤثر نبوده است.  
مقادیر وزنی در هر دو گروه ال‌کارنیتین و ال‌کارنیتین+آزمایش استقامتی بر مبنای تحلیل‌های آماری در مقایسه با گروه بولدنون افزایش معناداری نشان می‌دهد، به این معنا که تغییرات وزنی مشاهده شده است. امروزه تمرینات استقامتی از کاربردی‌ترین روش‌های تمرینی در جهت توسعه قدرت، افزایش تناسب اندام، کاهش ضربان قلب استراحتی، افزایش ظرفیت هوازی، کاهش توده چربی و بهبود ترکیب بدنی است [5]. در‌واقع، اثبات شده است که تمرینات استقامتی از‌جمله فعالیت‌هایی است که ممکن است مقادیر تستوسترون را کاهش دهد [4]. بر اثر مصرف این داروها میزان چربی پرچگال سرم کاهش و میزان چربی کم چگال سرم افزایش می‌یابد [15].
بر‌همین‌اساس، به‌نظر می‌رسد در هر دو گروه آزمایشی، افزایش مقادیر وزنی ناشی از اثرات مثبت تمرینات ورزشی هوازی باشد، هر‌چند که در گروهی که مکمل ال‌کارنیتین نیز دریافت کرده بود، این افزایش بیشتر بود (325 گرم در مقایسه با 293 گرم در گروه آزمایش). در مورد اثرات مصرف ال‌کارنیتین عنوان شده است در عضلات اسکلتی در انتقال اسید چرب آزاد به ماتریکس میتوکندری در فرایند بتااکسیداسیون نقش مهمی دارد [5]. بنابراین ممکن است اجرای تمرینات هوازی همراه با مصرف ال‌کارنیتین، بر تعادل وزنی نتایج مطلوب‌تری داشته باشد.
نتایج تحلیل آماری در پژوهش حاضر نشان داد مصرف استروئید آنابولیک بولدنون به‌طور فزاینده‌ای باعث بروز تغییراتی در دیواره آلوئول‌ها، برونشیول‌ها، آلوئول‌ها و التهاب و پرخونی ریه می‌شود. بر‌اساس تفسیر هیستو پاتوبیولوژی در گروهی که استروئید بولدنون تزریق شده بود، بیشترین آسیب مشاهده شد. به‌طوری‌که دیواره آلوئول نوع  1و برونشیول‌ها و آلوئول‌ها آسیب متوسط، دیواره آلوئول نوع 2 آسیب متوسط و التهاب و پرخونی ریه آسیب شدید مشاهده شد. 
بولدنون یکی از استروئیدهای آنابولیک است که از طریق تحریک تولید پروتئین و نیز کاهش تخریب پروتئین موجب افزایش اندازه عضلات می‌شود [16]. به‌علاوه، مصرف استروئیدها به افزایش احتباس آب و سدیم در بدن نیز منجر می‌شود [14].
بر‌اساس نتایج مطالعات، ثابت شده است استروئیدهای آنابولیک به التهاب کبد، پرخونی، سینوزوئید و ایجاد واکوئول‌های چربی در بافت کبد منجر می‌شود. اکسیداسیون استروئیدهای آنابولیک در بدن به تولید گونه‌های فعال اکسیژن، رخداد استرس اکسیداتیو و پراکسیداسیون چربی‌ها منجر می شود و زمینه آسیب سلولی و افزایش میزان آپوپتوز را فراهم می‌کند. مطالعات نشان داده‌اند استروئیدهای آنابولیک به‌دلیل ایجاد محصولات کاتابولیکی، کاتالیزورهای بالقوه‌ای برای آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد محسوب می شوند و همراه با متابولیت‌های اکسیدانی موجب بروز آسیب‌های اکسیداتیو در بافت کلیه می‌شوند [17].
در گروهی که فقط ال‌کارنیتین تزریق شده بود، در دیواره آلوئول  نوع 1 و 2 و ‌آلوئول‌ها تغییراتی مشاهده نشد و تنها در برونشیول‌ها و التهاب و پرخونی ریه، درجه خفیف مشاهده شد. در گروه اجرای تمرین ورزشی در دیواره آلوئول نوع 1 و 2، برونشیول‌ها و آلوئول‌های ریه و التهاب و پرخونی ریه، آسیب خفیف و یکسانی مشاهده شد.
همچنین ملاحظه شد در گروهی که همراه با تمرین استقامتی، از ال‌کارنیتین استفاده شده بود، بهترین نتیجه ممکن بین گروه‌ها به‌دست آمد که در دیواره آلوئول نوع 1 و 2، برونشیول‌ها و آلوئول‌های ریه بهبود معناداری مشاهده شد و تنها التهاب و پرخونی ریه، تغییرات خفیفی داشت. به این معنا که مصرف ال‌کارنیتین همراه با اجرای تمرینات استقامتی، تأثیر زیادی بر کاهش اثرات مخرب بولدنون داشته است، اما در عروق خونی با وجود درجه خفیف، پیش‌بینی تأثیرات ضعیفی وجود دارد. 
داروهای استروئید آنابولیکی با ایجاد رادیکال‌های آزاد در سلول‌ها و ترکیب آن‌ها با اسیدهای چرب غیراشباع در غشای سلول به تولید لیپیدهای رادیکالی منجر ‌می‌شوند. در‌نتیجه، فسفولیپیدهای موجود در شبکه آندوپلاسمی تجزیه و باعث آزاد شدن آنزیم‌ها شده که در‌نهایت، این واکنش‌ها به نکروز و مرگ سلولی منجر می‌شود [17]. 
مطالعات زیادی نشان داده‌اند مصرف استروئیدها موجب افزایش احتباس آب و سدیم در بدن می‌شود. در‌همین‌راستا، گزارش شده است برخی استروئیدها از‌قبیل وینسترول به افزایش احتباس مایعات درون سلولی منجر می‌شود و برخی دیگر از مشتقات تستوسترون، مانند استندرون به محبوس شدن آب در مایع میان بافتی کمک می‌کند [18]. در مرحله حاد آسیب ریوی، سلول‌های دخیل در تورم و التهاب در بافت‌ها وجود دارند و ماکروفاژهای آلوئولار افزایش می‌یابند. ترشحات خونی آلوئول را پر کرده و غشای هیالین متشکل از فیبرین گسترش می‌یابند [19]. 
ال‌کارنیتین یک آمینواسید غیر‌پروتئینی است که از آمینواسیدهای لیزین و متیونین تولید می‌شود و خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارد. ال‌کارنیتین بتااکسیداسیون اسیدهای چرب زنجیره بلند را تسهیل می‌کند و در متابولیسم آمینواسیدهای شاخه‌دار شرکت و غشای سلولی را ثابت می‌کند. در یک پژوهش عنوان شد ال‌کارنیتین از آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی در مقابل آسیب اکسیداتیو محافظت می‌کند [20] و به‌نظر می‌رسد کاهش فعالیت التهاب با ال‌کارنیتین به اثرات کاهش چربی ال‌کارنیتین و خواص آنتی‌اکسیدانی مربوط باشد [16]. 
همچنین ال‌کارنیتین اثر حفاظت‌کنندگی بر فعالیت آنزیم میتوکندریایی سوکسینات دهیدروژناز، کاتالاز و سوپراکسیددیسموتاز دارد. بر‌همین‌اساس، مطرح شد مصرف ال‌کارنیتین بر از بین رفتن رادیکال‌های سوپراکسید و پراکسیدهیدروژن مؤثر است و از پراکسیداسیون لیپید ممانعت می‌کند [21]. همسو با اثرات مثبت ال‌کارنیتین مشاهده شد تمرین‌های ورزشی هوازی منظم با شدت متوسط نیز می‌تواند ظرفیت آنتی‌اکسیدانی را افزایش دهد و باعث افزایش مقاومت در برابر عوامل اکسایشی شود [20].
نتیجه‌گیری نهایی
با توجه به تأثیرات مثبت ال‌کارنیتین بر کاهش اثرات مخرب استروئیدها، پیشنهاد می‌شود با این داروی کمکی از اختلال عملکرد ناشی از آثار استروئید بر بدن به‌ویژه ریه کاسته و همراه با مصرف آن از تمرینات استقامتی بیشتری با پروتکل‌های متنوع بهره بگیرند. از آنجا که استفاده از ال‌کارنیتین بر کاهش اثرات منفی استروئید استفاده شده است. با‌این‌حال، با توجه به اینکه مستندات کافی در مورد مناسب‌ترین دُز مصرف این داروی کمکی در‌ جهت بهبود شاخص‌های مرتبط با آسیب‌های ریه وجود ندارد، پیشنهاد می‌شود در تحقیقات بعدی اثر دُزهای مختلف آن در گروه‌های لازم هم‌زمان بررسی شود. همچنین استفاده از شدت‌های مختلف تمرین استقامتی در دُزهای تمرینی طولانی‌تر می‌تواند اطلاعات دقیق‌تری درباره اثر تمرین بر این متغیرها به دست آورد.

ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
در این تحقیق همه اصول اخلاقی در مورد نحوه کار با حیوانات آزمایشگاهی از‌جمله در دسترس بودن آب و غذا، شرایط نگهداری مناسب و عدم اجبار در تمرینات مد‌نظر قرار گرفت و با کد اخلاق IR.IAU.SHAHROOD.REC.1396.9 ‌به ثبت رسید.

حامی مالی
پژوهش حاضر با حمایت مالی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود انجام شده است.
 
مشارکت نویسندگان
طراحی و اجرای پژوهش: سید جواد ضیاءالحق؛ نگارش، ویرایش و اصلاح مقاله: ملیحه اردکانی‌زاده؛ روش آماری و تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها: نرگس حاج‌ابوطالبی؛ نگارش پیش‌نویس: مجید غلامی.

تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد. 

تشکر و قدردانی
از همه کسانی که در اجرای مطالعه حاضر نقش داشته‌اند، تشکر و قدردانی می‌شود.
 

References
1.Hull J. Pocket companion to Guyton and Hall textbook of medical physiology. [R. Badalzadeh, A. Rastgarfarajzadeh, Persian trans]. Tehran: Andishehrafi Publications; 2012. [Link]
2.Edington, DW. The biology of physical activity c1976. [Nikbakht H, Persian trans]. Tehran: Samt Publishers; 2012. [Link]
3.Ziaolhagh SJ, Khojasteh L, Ziaolhag SS, Yahyaei B. [The effect of boldenone anabolic steroid, and endurance and resistance training on liver damage markers in rats. (Persian)]. Feyz. 2018; 22(2):143-52. [Link]
4.Hadadpour Z, Abaszadeh H. [The effect of endurance exercise and boldone consumption at a dose of 5 mg on the expression of 5 alpha gene of liver tissue in male wistar rats (Persian)]. In: The 2^nd National Conference on New Achievements in Physical Education and Sports. 2016 Sep 15-16; Chabahar International University. Chabahar, Iran. [Link]
5.Hakimi M, Sheikholeslami-vatani D, Ali-Mohammadi M. [Effect of concurrent training with ingested of L-carnitine supplementation on hormonal changes, lipid profile and body composition in obese men (Persian)]. Studies in Medical Sciences. 2015; 26(3): 185-93. [Link]
6.Azizimasouleh M, Sharifi K. Ahmadi P, Hedayati M. [Effects of Caffeine, L-Carnitine and their combination on 400m freestyle performance in adolescent female swimmers (Persian)]. Razi Journal of Medical Sciences. 2015; 22(133):16-26. [Link]
7.Parandak K, Arazi H, Khoshkhahesh F, Nakhostin-Roohi B. The effect of two-week L-carnitine supplementation on exercise -induced oxidative stress and muscle damage. Asian Journal of Sports Medicine. 2014; 5(2):123-8 [PMID] [PMCID]
8.Broad EM, Maughan RJ, Galloway SD. Effects of four weeks L-carnitine L-tartrate ingestion on substrate utilization during prolonged exercise. International Journal of Sport Nutrition and Exercise Metabolism. 2005; 15(6):665-79. [DOI:10.1123/ijsnem.15.6.665] [PMID]
9.Nameni F, Nuranipilehrud M. [Comparing the effects of curcumin supplementation and that of l-carnitine supplementation on superoxide dismutase, glutathione peroxidase, catalase and glutathione reductase after acute exercise (Persian)]. Complementary Medicine Journal. 2019; 8(4):3517-30. [Link]
10.Norozikamreh M, Behpour N, Taadibi V, Monazami A. [The effect of 30 minutes of aerobic activity on a workhorse bike on serum IgG concentration of physical education students (Persian)]. Journal of Sports Science Research. 2011; 2(7):60-2. [Link]
11.Mirdar S, Arabzadeh E, Hamidian G. [Effects of two and three weeks of tapering on lower respiratory tract in the maturing rat (Persian)]. Koomesh. 2015; 16(3):366-75. [Link]
12.Yahyaei B, Nouri M, Mirfazeli G S. [Assessment of the Effects of L-Carnitine with Endurance Training After Boldenone use on Testicular Tissue Changes in Male Rats (Persian)]. Journal of Guilan University of Medical Sciences. 2019; 28(109):30-7. [Link]
13.Joo YI, Sone T, Fukunaga M, Lim SG, Onodera S. Effects of endurance exercise on three-dimensional trabecular bone microarchitecture in young growing rats. Bone. 2003; 33(4):485-93. [DOI:10.1016/S8756-3282(03)00212-6]
14.Bijeh N, Dehbashi M, Saghi M. Studying the amount of prevalence awareness and complications of anabolic steroids among the male athletes in Mashhad city. Journal of Practical Studies of Biosciences in Sport. 2014; 2(4):78-89. [Doi:10.22077/JPSBS.2014.24]
15.Dorri K, Nedaei-nia R, Hemayatkhah-jahromi V. [The effect of taking anabolic androgenic drugs on blood factors of male bodybuilders in Jahrom (Persian)]. Journal of Laboratory Science. 2010; 4(1):20-5. [Link]
16.Adyani P, Abbasi-dorri A, Shadmehri S. [The Effect of Endurance Training and L-Carnitine Consumption on TNF-a and IL-1β Gene Expression of Heart Tissue in Wistar Male Rats following Anabolic Steroid Consumption (Boldenone) Persian]. Journal of Fasa University of Medical Sciences. 2019; 9(4):1903-12. [Link]
17.Morovvati H, Babaei M, Tootian Z, Fazelipour S, Anbara H, Akbarzadeh A. The effects of vitamin E on Liver and kidney damage induced by Dianabol in Small Laboratory Mice. Journal of Babol University of Medical Sciences. 2018; 20(9):36-47. [DOI: 10.18869/acadpub.jbums.20.9.36]
18.Rashidlamir A, Dehbashi M, Ketabdar B. [Examination of Effects of Anabolic Steroids Abuse on Liver Enzymes and Blood Albumin of Bodybuilders (Persian)]. Journal of Sabzevar University of Medical Sciences. 2016; 23(1):6-13. [Link]
19.Rezaeyan A, Haddadi GH, Hosseinzadeh M. Evaluating superoxide dismutase (SOD), glutathione (GSH), malondialdehyde (MDA) and the histological changes of the lung tissue after γ-irradiation in rats. Journal of Advanced Biomedical Sciences. 2016; 6(2):235-45. [Link]
20.Fakourian A, Matinhomaee H, Azarbayjani M, Farzanegi P. [Effect of aerobic training and l-carnitine consumption on some oxidative stress factors in diabetic rat kidney (Persian)]. Armaghane-danesh. 2019; 24(3): 293-305. [Link]
21.Shekarzadeh M, Abbasi A, Shadborestan A, Omidi M. Pathology examination of liver and kidney in diazinon exposed rat and role of L- carnitine. Journal of Mazandaran University of Medical Sciences. 2013; 23(2):140-4. [Link]