دوره 34، شماره 4 - ( 10-1404 )                   جلد 34 شماره 4 صفحات 369-360 | برگشت به فهرست نسخه ها

Research code: 4299
Ethics code: IR.GUMS.REC.1401.499

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Hasannejad-Bibalan M, Yaghoubi T, Mohammadi P, Shafahi Z, Hashemi M, Sedigh Ebrahim-Saraie H. Evaluation of Antibiotic Susceptibility Pattern of Isolates From Patients With Catheter Association Urinary Tract Infections at Poursina Hospital, Rasht City, Iran, 2018-2022. JGUMS 2025; 34 (4) :360-369
URL: http://journal.gums.ac.ir/article-1-2727-fa.html
حسن نژاد بی بالان میثم، یعقوبی توفیق، محمدی پرنیان، شفاهی زهرا، هاشمی مسعود، صدیق ابراهیم سرایی هادی. ارزیابی الگوی حساسیت آنتی‌بیوتیکی ایزوله‌های جدا‌شده از بیماران با عفونت مجاری ادراری مرتبط با کاتتر و مراجعه‌کننده به بیمارستان پورسینای رشت: یک مطالعه 5 ساله (1397-1401). مجله علوم پزشکی گیلان. 1404; 34 (4) :360-369

URL: http://journal.gums.ac.ir/article-1-2727-fa.html

ارزیابی الگوی حساسیت آنتی‌بیوتیکی ایزوله‌های جدا‌شده از بیماران با عفونت مجاری ادراری مرتبط با کاتتر و مراجعه‌کننده به بیمارستان پورسینای رشت: یک مطالعه 5 ساله (1397-1401)
میثم حسن نژاد بی بالان1 ، توفیق یعقوبی2 ، پرنیان محمدی3 ، زهرا شفاهی3 ، مسعود هاشمی3 ، هادی صدیق ابراهیم سرایی*4
1- گروه باکتری‌شناسی و ویروس‌شناسی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، رشت، ایران.
2- واحد توسعه تحقیقات بالینی رازی، بیمارستان رازی، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، رشت، ایران
3- کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، رشت، ایران
4- گروه باکتری‌شناسی و ویروس‌شناسی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، رشت، ایران
واژه‌های کلیدی: کاتتر، مقاومت آنتی‌بیوتیکی، عفونت‌های ادراری، پاتوژن‌های باکتریایی
متن کامل [PDF 2988 kb]   (53 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (695 مشاهده)
متن کامل:   (40 مشاهده)
مقدمه
عفونت‌های مرتبط با مراقبت‌های بهداشتی عفونت‌هایی هستند که بیماران در هنگام دریافت مراقبت پزشکی به آن‌ها مبتلا می‌شوند. اولین نمود این عفونت‌ها در 48 ساعت اول (یا بیشتر) پس از بستری شدن است یا می‌تواند ظرف 30 روز پس از دریافت مراقبت‌های بهداشتی اتفاق بیفتد [1]. عفونت‌های مرتبط با مراقبت‌های بهداشتی که با نام عفونت‌های بیمارستانی نیز شناخته می‌شوند، توسط طیف وسیعی از عوامل بیماری‌زا به وجود می‌آیند و می‌توان آن‌ها را در چند نوع طبقه‌بندی کرد که رایج‌ترین نوع آن عفونت مجاری ادراری است [2، 3].
عفونت‌های مجاری ادراری مرتبط با کاتتر یا سوند ادراری شایع‌ترین نوع عفونت‌های مجاری ادراری اکتسابی بیمارستانی هستند. این عفونت‌ها بیش از 80 درصد موارد را تشکیل می‌دهند و سالانه بیش از 1 میلیون نفر را مبتلا می‌کنند [4]. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها عفونت مجاری ادراری را عفونت حاصل از قرار دادن یک سوند برای 2 یا بیش از 2 روز به‌صورت متوالی تعریف می‌کند. علاوه‌بر‌این بیمارها باید حداقل یکی از این علائم را داشته باشند: تب (c◦38≥)، حساسیت به لمس فوق عانه و درد یا حساسیت در زاویه دنده‌ای‌مهره‌ای. به ازای هر روز ماندن سوند، ریسک ابتلا به عفونت بین 3 تا 7 درصد افزایش می‌یابد [5].
عوامل خطر عفونت‌های مجاری ادراری مرتبط با کاتتر، شامل جنسیت مؤنث، سن، طول مدت بستری، سرکوب‌کننده‌های ایمنی، باز کردن یک دستگاه بسته، وجود هم‌زمان بیماری و اقدامات متناسب با آن بیماری (مثال: دیابت، بیماری کلیوی، مصرف آنتی‌بیوتیک‌های سیستمیک) و همین‌طور تکنیک‌های ضدعفونی غیر‌بهینه است [6]. باکتری‌ها می‌توانند هنگام وارد کردن سوند و از‌طریق حفره داخلی سوند یا سطح خارجی سوند وارد مثانه شوند. رایج‌ترین عوامل بیماری‌زا، شامل اشرشیاکلی، گونه‌های کلبسیلا، پروتئوس، انتروکوک، سودوموناس، انتروباکتر و سراشیا هستند [7]. میزان مرگ‌و‌میر از عفونت‌های مجاری ادراری مربوط به سوند حدودا 15 درصد است [8]. آنتی‌بیوتیک‌های مختلفی برای کنترل این عفونت استفاده شده‌اند. با وجود این، بیشتر گونه‌های جدا‌شده مقاوم از عفونت‌های مجاری ادراری در قسمت‌های بالایی و پایینی مجاری ادراری در کشورهای توسعه‌یافته گزارش شده‌اند. در سال‌های اخیر تعداد بیماران با عفونت مجاری ادراری به‌سرعت افزایش یافته و ذات عفونت برحسب موقعیت‌های مکانی و جغرافیایی تفاوت دارد [9].
یک راه منطقی برای کاهش خطر مقاومت دارویی و درمان موفق، بررسی عوامل ایجاد‌کننده و مقاومت ضد‌میکروبی است. بررسی‌های دوره‌ای و سالیانه به‌منظور شناسایی عوامل اتیولوژیک عفونت‌های ادراری و الگوی مقاومت آنتی‌بیوتیکی آن‌ها ضروری خواهد بود. در این راستا مطالعه‌ای را طراحی کردیم تا ویژگی‌های کلینیکی و میکروبی و الگوی مقاومت آنتی‌بیوتیکی را در ایزوله‌های جدا‌شده از بیماران دارای عفونت مجاری ادراری مرتبط با کاتتر را در شهر رشت ارزیابی کنیم. پزشکان و مسئولان کنترل عفونت می‌توانند از این اطلاعات برای مقایسه وضعیت شهر رشت و بهینه‌سازی تجویزهای تجربی استفاده کنند.

روش‌ها

جمع‌آوری داده
یک مطالعه مقطعی‌توصیفی بین سال‌های 1397 تا 1401 بر روی بیمارانی که به بیمارستان پورسینای رشت مراجعه کرده بودند، انجام شد. بعد از بررسی پرونده بیماران، از بین 733 بیمار با عفونت مجاری ادراری تأیید‌شده که کشت ادرار آن‌ها نشان‌دهنده رشد باکتریایی بود، 36 بیمار با عفونت مجاری ادراری مرتبط با کاتتر که معیار‌های ورود (نظیر عفونت ادراری مرتبط با کاتتر و کشت ادراری خالص) را داشتند، وارد مطالعه شدند. همچنین بیماران با اطلاعات ناقص در پرونده (اطلاعات مربوط به متغیر‌های اصلی) و نمونه مربوط به بیماران دارای گزارش ناخالص (رشد هم‌زمان 2 یا چند باکتری) از مطالعه خارج شدند. بیمارانی که در مطالعه بودند براساس تعاریف مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها [5] مبتلا به عفونت مجاری ادراری مرتبط با سوند تشخیص داده شدند. اطلاعات نظیر سن، جنسیت، طول مدت بستری، طول مدت داشتن کاتتر، تشخیص بستری (اولیه)، علائم و نشانه‌ها و آنتی‌بیوتیک‌های تجویز‌شده از سوابق بیماران جمع‌آوری شد. اطلاعات آزمایشگاهی شامل نتایج کشت ادراری، (تشخیص میکروارگانیسم‌ها و تست حساسیت آنتی‌بیوتیکی) از پایگاه داده‌های بیمارستان بازیابی شد. تشخیص میکروبی شامل، کشت بر روی محیط‌های انتخابی نظیر بلاد آگار و محیط EMB آگار و انجام تست‌های افتراقی نظیر محیط‌های TSI، سیمون سیترات و محیط SIM و تست حساسیت آنتی‌بیوتیکی بر‌اساس دستورالعمل‌ها و آخرین استانداردهای عملیاتی انستیتو استانداردهای آزمایشگاه بالینی [10] انجام شد. 

آنالیز داده
تجزیه‌و‌تحلیل توسط برنامه SPSS (نسخه 21) انجام شد. یافته‌ها به‌صورت آمار توصیفی مبتنی بر فراوانی نسبی نمایش داده شدند. متغیرها با میانگین ± انحراف‌معیار (متغیرهای پیوسته) یا درصدهای گروه (متغیرهای طبقه‌بندی) نشان داده شد.

یافته‌ها
بعد از بررسی پرونده 733 بیمار، 36 بیمار معیارهای ورود به مطالعه را داشتند و در مطالعه قرار گرفتند. میانگین سنی 21/4±60/3 (محدوده: 15 تا 92) سال بود و 52/78 درصد افراد مذکر و 47/22 درصد افراد مؤنث بودند. میانگین زمانی پیشرفت عفونت از زمان بستری شدن و مدت‌زمان بستری در بیمارستان به ترتیب 18/1±14/1 روز و 25/3±34/6 روز بود. میانگین مدت‌زمان گذاشتن کاتتر ادراری تا عفونت 14/4±10/1 روز بود. اکثر نمونه‌ها در بخش مراقبت‌های ویژه جنرال و بخش اعصاب داخلی بودند (به ترتیب 33/3 درصد و 25 درصد) و بیشتر نمونه‌ها (61/1 درصد) حداقل یک بیماری زمینه‌ای داشتند (جدول شماره 1).



تشخیص میکروبی نشان داد بیشتر باکتری‌های یافت‌شده گرم منفی بودند. فراوان‌ترین باکتری‌های جدا‌شده گونه‌های انتروباکتر (13 بیمار، 11/36 درصد) اشرشیاکلی (10 بیمار، 28/78 درصد) کلبسیلا پنومونیه (16/67 درصد) سودوموناس آئروژینوزا (56/5 درصد) و استافیلوکوک‌های کواگولاز منفی (2/78 درصد) بودند.
نتایج تست‌های حساسیت آنتی‌بیوتیکی نشان داد باکتری‌های گرم منفی روده‌ای بیشترین مقاومت را در برابر سفتازیدیم (72/7 درصد) و بعد از آن سفپیم (66/7 درصد) و سیپروفلاکسین (47/1 درصد) داشتند. همچنین باکتری‌های گرم منفی روده‌ای بیشترین حساسیت را در برابر آمیکاسین (70/6 درصد) و بعد از آن جنتامایسین (38/9 درصد) و سیپروفلوکساسین (35/3 درصد) داشتند. ایزوله‌های سودوموناس آئروژینوزا جدا‌شده کاملا در برابر سفتازیدم و سفپیم مقاومت داشتند و کاملاً به آمیکاسین و جنتامایسین حساسیت داشتند. استافیلوکوک‌های کواگولاز منفی نیز در برابر اریترومایسین، پنی‌سیلین و تتراسایکلین مقاوم بودند و کاملاً به کوتریموکسازول حساس بودند (جدول شماره 2). 



بحث
باکتری‌های مجاری ادراری مقاوم به دارو یک خطر سلامت بهداشت عمومی و به‌سرعت در حال تکثیر هستند. در این مطالعه الگوی میکروارگانیسم‌های ایجاد‌کننده عفونت مجاری ادراری مرتبط با کاتتر و الگوی مقاومت ضد‌میکروبی آن‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج ما نشان داد عفونت مجاری ادراری مرتبط با کاتتر همچنان چالش سختی است. فراوانی عفونت مجاری ادراری مرتبط با کاتتر در مطالعه ما 4/91 درصد بود. این یافته نزدیک به مطالعات انجام‌گرفته در آمریکا (1/41 درصد) [11]، ایتالیا (6/2 درصد) [12] و استرالیا (0/9 درصد) [13] است. فراوانی عفونت مجاری ادراری مرتبط با کاتتر در مطالعه ما کمتر از مطالعات انجام‌گرفته در هند 42/9 درصد [14] و نیجریه 60/9 درصد [15] بود. این اختلاف در فراوانی عفونت مجاری ادراری مرتبط با کاتتر می‌تواند مربوط به تفاوت در پروتکل‌های مطالعه، حجم نمونه، اختلاف در روش انجام مطالعه و مدت‌زمان مطالعه باشد.
مطالعات دیگری نیز مشابه نتایج ما، نشان دادند شایع‌ترین دلیل عفونت مجاری ادراری مرتبط با کاتتر انتروباکتریاسه است [16]، البته در برخی موارد، علل باکتریایی متفاوتی مشاهده شد. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های باکتری‌های بیماری‌زا، الگوی مقاومت آن‌ها به طیف گسترده‌ای از آنتی‌بیوتیک‌هاست. در منطقه غربی عربستان سعودی گزارش داده‌اند باکتری‌ها بیشترین نرخ مقاومت را به سیپروفلوکساسین و پس از آن به تری‌متوپریم، سولفامتوکسازول و جنتامایسین نشان می‌دهند؛ هرچند در این مطالعه میکروارگانیسم‌ها مقاومت نسبی به آنتی‌بیوتیک جنتامایسین نشان دادند [17]. نتایج ما، حساسیت چشمگیری را به آمینوگلیکوزیدها نشان داد. مطالعاتی در اتیوپی گزارش دادند آمینوگلیکوزیدها مؤثرترین آنتی‌بیوتیک‌ها در برابر باکتری‌های گرم منفی آزموده‌شده هستند که با مطالعه ما تشابه دارد [18]. 
در مطالعه‌ای در کرمان، ایزوله‌های اشرشیاکلی بیشترین مقاومت را به آمپی‌سیلین و کوتریموکسازول نشان دادند که این مسئله به علت مصرف بی رویه آنتی‌بیوتیک‌های وسیع‌الطیف بوده و همچنین بیشترین حساسیت ایزوله‌های جدا‌شده را نسبت به ایمی پنم، آمیکاسین، سیپروفلوکساسین و جنتامایسین گزارش دادند که مشابه نتایج ما در این مطالعه بوده است [19].
در مطالعه‌ای دیگر در ایران بیشترین مقاومت نسبت به آمپی‌سیلین، کوتریموکسازول، نایلیدیکسیک اسید و سفتریکسون مشاهده شد و همچنین کمترین مقاومت به آمیکاسین و ایمی پنم گزارش شد که این آنتی‌بیوتیک‌ها مؤثر‌ترین آنتی‌بیوتیک‌ها علیه گونه‌های اشرشیاکلی است [20]. 
میانگین مدت‌زمان بستری در آنالیزهای ما 34 روز بود و با سایر مطالعاتی که عفونت مجاری ادراری مرتبط با کاتتر را با بستری طولانی‌تر در بیمارستان با میانگین 20 روز مرتبط دانسته‌اند همخوانی دارد [21]. مطالعاتی در چین گزارش دادند جنسیت، مدت‌زمان طولانی‌تر داشتن سوند و سابقه سوند گذاشتن قبلی، دیابت، بستری طولانی‌تر و پذیرش در ICU بیماران را بیشتر در معرض ابتلا به عفونت‌های مجاری ادراری مرتبط به سوند قرار می‌دهد [22]، در‌حالی‌که در مطالعه ما طبق آزمون دقیق فیشر هیچ همبستگی قابل‌توجهی بین متغیرها و عفونت یافت نشد.

نتیجه‌گیری
در‌مجموع، باکتری‌های گرم منفی مقاومت بالایی در بیماران عفونت‌های مجاری ادراری مرتبط با کاتتر ادراری در این شرایط نشان دادند که گونه‌های انتروباکتر، اشرشیاکلی و انتروباکلبسیلا پنومونیه عوامل اصلی بودند. خوشبختانه برخی آنتی‌بیوتیک‌های به‌صورت بومی بر عوامل بیماری‌زای مقاوم تأثیرگذار بودند. برای درک بهتر میکروارگانیسم‌ها و مقاومت آنتی‌بیوتیکی، مطالعات بیشتر بر روی نمونه‌های بزرگ‌تر پیشنهاد می‌شود.
 از جمله محدودیت‌های مطالعه می‌توان به نبود بخش ICU در بیمارستان پورسینا اشاره کرد. همچنین در این مطالعه تنها یکی از بیمارستان‌های شهر رشت مورد مطالعه بوده است که پیشنهاد می‌شود تحقیقات در حجم نمونه گسترده‌تر و مراکز درمانی بیشتر انجام پذیرد.

ملاحظات اخلاقی

پیروی از اصول اخلاق پژوهش
پروتکل مطالعه در کمیته اخلاقی دانشگاه علوم پزشکی گیلان و منطبق بر اعلامیه هلسینکی با شناسه اخلاق (IR.GUMS.REC.1401.499) تأیید شد.

حامی مالی
این مقاله حامی مالی نداشته است.

مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی، طراحی مطالعه و تأمین مالی: میثم حسن‌نژاد بی‌بالان و توفیق یعقوبی؛ جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها: هادی صدیق ابراهیم‌ سرایی، میثم حسن‌نژاد بی‌بالان و مسعود هاشمی؛ نگارش اولیه نسخه دست‌نویس: پرنیان محمدی، زهرا شفقی و مسعود هاشمی؛ بازبینی انتقادی: هادی صدیق ابراهیم‌سرایی. 

تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.



 
References
  1. Haque M, Sartelli M, McKimm J, Abu Bakar M. Health care-associated infections-An overview. Infection and Drug Resistance. 2018; 11:2321-33. [DOI:10.2147/IDR.S177247] [PMID] 
  2. Khan HA, Baig FK, Mehboob R. Nosocomial infections: Epidemiology, prevention, control and surveillance. Asian Pacific Journal of Tropical Biomedicine. 2017; 7(5):478-82. [DOI:10.1016/j.apjtb.2017.01.019]
  3. Medina M, Castillo-Pino E. An introduction to the epidemiology and burden of urinary tract infections. Therapeutic Advances in Urology. 2019; 11:1756287219832172. [DOI:10.1177/1756287219832172] [PMID] 
  4. Gomila A, Carratalà J, Eliakim-Raz N, Shaw E, Tebé C, Wolkewitz M, et al. Clinical outcomes of hospitalised patients with catheter-associated urinary tract infection in countries with a high rate of multidrug-resistance: The COMBACTE-MAGNET RESCUING study. Antimicrobial Resistance and Infection Control. 2019; 8:198. [DOI:10.1186/s13756-019-0656-6] [PMID] 
  5. Garner JS, Jarvis WR, Emori TG, Horan TC, Hughes JM. CDC definitions for nosocomial infections, 1988. American Journal of Infection Control. 1988; 16(3):128-40. [DOI:10.1016/0196-6553(88)90053-3] [PMID] 
  6. Mahran GSK, Jarelnape AA, Dwairi TAT, Ali MMA, Abdelwahab O, Mohamed S, et al. Risk factors and outcomes of catheter-associated urinary tract infections in the intensive care unit of a tertiary university hospital: A prospective study. Nursing in Critical Care. 2025; 30(5):e70135. [PMID] 
  7. Taiwo S, Aderounmu A. Catheter associated urinary tract infection: Aetiologic agents and antimicrobial susceptibility pattern in Ladoke Akintola University Teaching Hospital, Osogbo, Nigeria. African Journal of Biomedical Research. 2006; 9(3):141-8. [DOI:10.4314/ajbr.v9i3.48897]
  8. Fortin E, Rocher I, Frenette C, Tremblay C, Quach C. Healthcare-associated bloodstream infections secondary to a urinary focus the québec provincial surveillance results. Infection Control & Hospital Epidemiology. 2012; 33(5):456-62. [DOI:10.1086/665323] [PMID]
  9. Almalki MA, Varghese R. Prevalence of catheter associated biofilm producing bacteria and their antibiotic sensitivity pattern. Journal of King Saud University-Science. 2020; 32(2):1427-33. [DOI:10.1016/j.jksus.2019.11.037]
  10. CLSI. CLSI M100. Performance standards for antimicrobial susceptibility testing, 28th edition (M100) [Internet]. 2023 [Updated 2025 January 27]. Available from: [Link]
  11. Letica-Kriegel AS, Salmasian H, Vawdrey DK, Youngerman BE, Green RA, Furuya EY, et al. Identifying the risk factors for catheter-associated urinary tract infections: A large cross-sectional study of six hospitals. BMJ Open. 2019; 9(2):e022137. [DOI:10.1136/bmjopen-2018-022137] [PMID] 
  12. Barbadoro P, Labricciosa FM, Recanatini C, Gori G, Tirabassi F, Martini E, et al. Catheter-associated urinary tract infection: Role of the setting of catheter insertion. American Journal of Infection Control. 2015; 43(7):707-10. [DOI:10.1016/j.ajic.2015.02.011] [PMID]
  13. Gardner A, Mitchell B, Beckingham W, Fasugba O. A point prevalence cross-sectional study of healthcare-associated urinary tract infections in six Australian hospitals. BMJ Open. 2014; 4(7):e005099. [DOI:10.1136/bmjopen-2014-005099] [PMID] 
  14. Leelakrishna P, Karthik R. A study of risk factors for catheter associated urinary tract infection. International Journal of Advances in Medicine. 2018; 5(2):334-9. [DOI:10.18203/2349-3933.ijam20180525]
  15. Onipede A, Oyekale T, Olopade B, Olaniran O, Oyelese A, Ogunniyi T. Urinary pathogens and their antimicrobial susceptibility in patients with indwelling urinary catheter. Sierra Leone Journal of Biomedical Research. 2010; 2(1):47-53. [DOI:10.4314/sljbr.v2i1.56607]
  16. Mohamed AH, Sheikh Omar NM, Osman MM, Mohamud HA, Eraslan A, Gur M. Antimicrobial resistance and predisposing factors associated with catheter-associated UTI caused by uropathogens exhibiting multidrug-resistant patterns: A 3-year retrospective study at a tertiary hospital in Mogadishu, Somalia. Tropical Medicine and Infectious Disease. 2022; 7(3):42. [DOI:10.3390/tropicalmed7030042] [PMID] 
  17. Obaid NA, Abuhussain SA, Mulibari KK, Alshanqiti F, Malibari SA, Althobaiti SS, et al. Antimicrobial-resistant pathogens related to catheter-associated urinary tract infections in intensive care units: A multi-center retrospective study in the Western region of Saudi Arabia. Clinical Epidemiology and Global Health. 2023; 21:101291. [DOI:10.1016/j.cegh.2023.101291]
  18. Bizuayehu H, Bitew A, Abdeta A, Ebrahim S. Catheter-associated urinary tract infections in adult intensive care units at a selected tertiary hospital, Addis Ababa, Ethiopia. Plos One. 2022; 17(3):e0265102. [DOI:10.1371/journal.pone.0265102] [PMID] 
  19. Hadizadeh M, Norouzi A, Taghadosi R, Mohebi S, Mohammadi M, Hasanzade A, et al. Prevalence of qnr, intI, and intII genes in extendedspectrum beta-lactamase (ESBL)-producing Escherichia coli isolated from clinical samples in Iran. Tropical Journal of Pharmaceutical Research. 2017; 16(1):141-7. [DOI:10.4314/tjpr.v16i1.18]
  20. Mohebi S, Hossieni Nave H, Norouzi A, Kandehkar Gharaman M, Taati Moghadam M. [Detection of extended spectrum beta lactamases on class I integron in escherichia coli isolated from clinical samples (Persian)]. Journal of Mazandaran University of Medical Sciences. 2016; 26(138):66-76. [Link]
  21. Chant C, Smith OM, Marshall JC, Friedrich JO. Relationship of catheter-associated urinary tract infection to mortality and length of stay in critically ill patients: A systematic review and meta-analysis of observational studies. Critical Care Medicine. 2011; 39(5):1167-73. [DOI:10.1097/CCM.0b013e31820a8581] [PMID]
  22. Li F, Song M, Xu L, Deng B, Zhu S, Li X. Risk factors for catheter-associated urinary tract infection among hospitalized patients: A systematic review and meta-analysis of observational studies. Journal of Advanced Nursing. 2019; 75(3):517-27. [DOI:10.1111/jan.13863] [PMID]
مقاله مروری: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1403/7/3 | پذیرش: 1404/2/23 | انتشار: 1404/10/11
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2025 CC BY-NC 4.0 | Journal of Guilan University of Medical Sciences

Designed & Developed by : Yektaweb