Rezazadeh Z, Zirak N, Sarmad Z, Moradi A, Afrasiabpoor A. Review of the Medical Poems of the Manuscript (Volume One) of "Masnavi Sadriyeh" by Ali Akbar Hamdani. JGUMS 2024; 33 (3) :326-345
URL:
http://journal.gums.ac.ir/article-1-2601-fa.html
1- گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، واحد خلخال، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.
2- گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.
3- گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی واحد یادگار امام خمینی (ره)، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
4- گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان،تهران، ایران.
5- گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران.
چکیده: (1388 مشاهده)
زمینه باید بپذیریم که بخش بزرگی از گنجینههای (ادبی) ما آریاییان، از دوران پیشین به جا مانده است. ما نهتنها موظفیم این آثار باستانی را ارج نهیم، بلکه باید آنها را عمیقاً بکاویم و زوایای نهفته را جهت ایجاد انگیزه و هویتبخشی به پژوهشگران کشور روشن کنیم.
هدف مطالعه حاضر با هدف بررسی اشعار طبی نسخه خطی «مثنوی صدریه» علیاکبر همدانی انجام شد.
روشها این مطالعه به روش کتابخانهای، با کلیدواژههای سابقه پزشکی ایران، اشعار صدریه و پزشکی و پزشکی ایران قدیم، در پایگاههای اطلاعاتی گوگلاسکالر، نورمگز، مگیران، پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، نور، گیسوم و ویراساینس جمعآوری شد. از بین مقالههای یافتشده 52 مقاله انتخاب و بررسی شدند. سپس اشعار طبی نسخه خطی «مثنوی صدریه» علیاکبرهمدانی ـ که در اشعار خود به موارد طبی و موارد مشابهی که صدریه هم مانند حکمای قدیم به آن اشاره کرده است ـ شرح داده شده است.
یافتهها باتوجهبه بررسی اشعار مثنوی صدریه، از ۲۷۶۶ بیت، حدود 79 بیت درمورد طب و پزشکی بوده است. وی در این اشعار به مطالب طبی، بهویژه آناتومی بدن انسان و کارکرد اعضا اشاره دارد. کارکرد اعضای بدن، مانند چشم، مژه، دندان، حلق و بینی، دماغ (به معنی مغز) حنجره، قوای پنجگانه، سپرزوشش و غیره پرداخته است.
نتیجهگیری نسخه خطی مثنوی صدریه علیاکبر همدانی به سبب داشتن ویژگیهای استثنایی در علوم مختلف، با ساختاری منظوم و با محتوا و محوریت اشعاری عارفانه، تاریخی و سرایندهای مسلط بر علومپزشکی، توانسته بازتاب مطلوبی را از پیوند درونمایههای تاریخی، دینی و علمی (طب) عصرخود (مشروطه) عرضه کند.
مقاله مروری:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
عمومى دریافت: 1401/12/15 | پذیرش: 1402/11/28 | انتشار: 1403/7/10