سردبیر محترم مجله
از معضلات بزرگ امروز جهان مدرن و نوین ما، تفاوت و تنشهای موجود بین نسلهای مختلف است که میتواند بهعنوان یکی از چالشهای اپیدمیولوژی اجتماعی تأثیرات عمیقی بر روابط اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سلامت و رفاه نسلهای مختلف داشته باشد [
1]. نسل Z به گروهی از افراد اشاره دارد که بین اواسط دهه 1990 تا اوایل دهه 2010 به دنیا آمدهاند. این نسل پس از نسل Y (Millennials) قرار دارد و به دلیل رشد فناوری و اینترنت در دوران کودکی و نوجوانی خود، به عنوان «دیجیتال نیتیو» شناخته میشود [
2].
ویژگیهای بارز نسل Z شامل آشنایی با تکنولوژی، اینترنت و دستگاههای هوشمند است؛ بهطوریکه ازطریق رسانههای اجتماعی و نرمافزارهای مختلف بهراحتی با یکدیگر ارتباط برقرار میکنند [
3]. این نسل معمولاً ازنظر قومیتی، فرهنگی و جنسیتی متنوعتر است و به تفاوتهای یکدیگر احترام میگذارند. آگاهی اجتماعی، سیاسی و حساسیت به محیطزیست و عدالت اجتماعی از دیگر ویژگیهای آنان است [
4]. نسل Z به تحصیلات اهمیت میدهد و اکثراً به دنبال کارآفرینی و ایجاد کسبوکارهای خود هستند. همچنین این نسل انعطافپذیری بالایی نسبت به تغییرات سریع در محیط کار یا زندگی دارند. اعضای این نسل نسبت به آینده واقعگراتر هستند و به چالشهای اقتصادی و اجتماعی آگاهاند. این ویژگیها باعث شده است نسل Z در تعاملات اجتماعی، تحصیلی و شغلی خود رویکردهای جدیدی را اتخاذ کند [
5, 6].
دانشگاههای علومپزشکی، بهعنوان محیطهای آموزشی، پژوهشی و بالینی، بهخوبی نمایانگر تعاملات بیننسلی هستند. بااینحال، در این محیطها ممکن است شاهد شکافهای بیننسلی، بهویژه بین دانشجویان نسل Z و اساتید نسلهای قبلی باشیم [
7]. شکاف بیننسلی میان دانشجویان و اساتید میتواند تأثیرات قابلتوجهی بر یادگیری مهارتها و آموزشها در دانشگاهها داشته باشد [
8]. اگر دانشجویان احساس کنند اساتید به نیازها و سبکهای یادگیری آنها توجه نمیکنند، ممکن است انگیزه کمتری برای یادگیری داشته باشند و درنتیجه مشارکت کمتری در فعالیتهای آموزشی نشان دهند. اساتید ممکن است از روشهای سنتی تدریس استفاده کنند که برای نسل جدید مفید و جذاب نیست. این امر میتواند منجر به عدم یادگیری مؤثر مهارتهای جدید موردنیاز در بازار کار شود. عدم وجود درک متقابل میتواند منجر به تعاملات کمتری در کلاسها و فعالیتهای گروهی شود که به یادگیری تجربی و یادگیری اجتماعی آسیب میزند. دانشجویان نسل Z معمولاً به یادگیری مستقل و استفاده از منابع آنلاین علاقهمندند. اگر اساتید از این روشها استقبال نکنند، مهارتهای خودآموزی دانشجویان تضعیف میشود [
8, 9].
برای کاهش شکاف بین دانشجویان نسل Z و اساتید در دانشگاههای علومپزشکی، میتوان از راهکارهای متعددی بهره جست. برگزاری کارگاهها و دورههای آموزشی برای آشنایی اساتید با ویژگیها و نیازهای دانشجویان نسل Z منجر به آشنایی دانشجویان با تجارب و روشهای تدریس اساتید میشود و از طرفی درک اساتید از ویژگیها و تمایلات این نسل را افزایش خواهد داد [
10]. ایجاد یک فضای گفتوگوی صمیمی با برگزاری جلسات منظم برای تبادل نظر و تجربیات بین دانشجویان و اساتید باعث میشود هر دو طرف نظرات و انتظارات یکدیگر را بهتر درک کنند [
11]. استفاده از روشهای تدریس فعال با محوریت دانشجو، مانند پروژههای گروهی و یادگیری عملی میتواند پاسخگوی نیازهای نسل Z باشد. همچنین میتوان از ابزارها و فناوریهای نوین در آموزش، بهویژه در زمینههای دیجیتال و آنلاین که این نسل جدید به آنها علاقهمندتر هستند بهره گرفت. اکثر دانشجویان این نسل آموزشهای علوم پزشکی را ازطریق مدیاهای مبتنی بر وب یا داستانسرایی دیجیتال ترجیح میدهند [
12 ,13]. لازم است اساتید نسلهای قدیمیتر به حساسیتهای اجتماعی و فرهنگی نسل Z توجه بیشتری کنند و در تدریس خود به این موضوعات اشاره کنند [
14].
درحالیکه شکافهای بیننسلی در دانشگاههای علومپزشکی ممکن است منجر به سوءتفاهمها، تعارضات و چالشهای ارتباطی میان نسلهای دانشجو و استاد شود، اما این محیطها فرصتهای بینظیری را برای یادگیری و رشد متقابل فراهم میکنند. با همکاری و تعامل سازنده بین نسلهای مختلف میتوان از این چالشها عبور کرد و محیطهای آموزشی غنیتری ایجاد کرد.